Het actieplan ‘Samenwerken aan passende zorg’ is een mooi signaal en een richtinggevend visiedocument over hoe we de zorg beter kunnen inrichten. Het beschrijft principes, processen en systemen en sluit prima aan bij wat al langer in de zorgmarkt leeft. Toch had ik liever gezien dat dit plan handvatten zou geven voor hoe we de zorg nu, in de praktijk, gaan vormgeven.
Begin deze maand verscheen het actieplan over passende zorg van Zorginstituut Nederland en de Nederlandse Zorgautoriteit voor ‘het behoud van goede en toegankelijke gezondheidszorg’. “Wij zien het als onze missie ervoor te zorgen dat het beschikbare geld zinvol wordt besteed”, aldus het voorwoord. En er wordt de nodige urgentie aan toegevoegd: “Het is nu tijd voor verandering”, en “Het is tijd om in beweging te komen”.
In het rapport ontbreekt naar mijn idee juist deze concrete daadkracht. Nog te veel wordt gedacht vanuit de systemen en instituties. Bij het lezen bekroop mij steeds het gevoel: dit zijn juiste constateringen, maar hoe gaan we dit dan uitvoeren in de praktijk? En wanneer? Het actieplan beschrijft wat iedere zorgprofessional wil en weet, maar met het aandragen van kaders en beleid zie ik niet het wegnemen van belemmeringen, maar juist het toevoegen van complexiteit.
De principes van passende zorg
Het realiseren van de principes van passende zorg moet worden gedaan vanuit samenwerking met de praktijk, waarbij men zich van de illusie moet ontdoen dat de gehele olifant in één keer kan worden gegeten. Kies ervoor om deze complexe ambitie stap voor stap te realiseren. Te beginnen bij de aandoeningen waarvan de impact en potentie het grootst zijn. Diabetes is bij uitstek de aandoening waarbij de principes kunnen worden omgezet naar de praktijk. Niet morgen, maar nu al.
Ga maar na, passende zorg is waardegedreven, komt samen met en gezamenlijk rondom de patiënt tot stand, is de juiste zorg op de juiste plek (onder meer door inzet van slimme zorg en e-health), en: passende zorg gaat over gezondheid in plaats van ziekte. Daarbij is er dus ook aandacht voor preventie en ervaren gezondheid.
Meten = weten
Bij haast geen andere aandoening is ‘meten = weten’ zozeer van toepassing. De waarde die passende diabeteszorg oplevert is dagelijks meetbaar en aantoonbaar. Dat maakt het ook mogelijk om de zorg precies in te richten met en gezamenlijk rondom de persoon. Wie zijn diabetes zelf goed onder controle kan houden, hoeft niet in het standaardregime van elk kwartaal op consult. Wie meer ondersteuning nodig heeft, krijgt extra zorg.
Deze combinatie leidt tot betere en passende zorg voor hetzelfde budget. Daarbij is er bijna geen aandoening waar technologie en e-health beter de waarde aantonen van zorg op afstand en zelfmanagement. Tot slot is er een brede overtuiging dat preventie en leefstijl van grote waarde zijn bij het behandelen en terugdringen van het enorme aantal mensen met diabetes type 2. Ok hier lijkt echter de financiering een grotere belemmering dan de oplossingen die er al zijn in de praktijk.
Laat zorgverleners bepalen
In de diabeteswereld zijn we al geruime tijd bezig om waardegedreven zorg in de praktijk te brengen. De technologie is er, de bereidheid om samen te werken is er ook. Toch lopen we steeds tegen de wat rigide systemen en processen aan. Zeker als het gaat om de vergoedingssystematieken.
Mijn hoop was dan ook dat de NZa en het Zorginstituut enigszins zouden wegblijven bij het sturen op processen en systemen. Dat doen we namelijk al lang genoeg en dat heeft juist geleid tot het logge en vrij trage systeem, dat vooral productie beloont en niet de geleverde waarde.
Niet van bovenaf opleggen
Mijn idee is dat je niet van bovenaf nieuwe regels en processen moet opleggen, maar dat je mee moet werken met de praktijk. Stel de kaders, maar laat het proces en controle daarbinnen los. Wanneer er op waarde gestuurd wordt, krijgt de zorgverlener vanzelf de rekening voor het toepassen van niet-passende zorg. Aantoonbaar goede resultaten worden beloond, zorg waarbij nauwelijks waarde wordt geleverd is daarmee ondoelmatig voor zowel de zorgverlener en het systeem. Technologie en heldere uitkomsten maken dit mogelijk bij een aandoening als diabetes.
De noodzakelijke verandering in de zorg krijg je niet voor elkaar met weer nieuwe kaders. Meer regels en meer beleidsstukken leiden niet tot meer innovatie, efficiëntie en passende zorg. Start juist bij de praktijk en ontrafel samen de belemmeringen die het in de weg staan. Geloof jij ook in deze aanpak, laten we elkaar dan opzoeken om dit te realiseren.
