Bij veel ziekenhuizen zijn ontwikkelingen op het gebied van digitalisering en technologie tijdens de coronacrisis in een stroomversnelling geraakt. Was dat bij jullie ook het geval?
Sandra Timmermans: "Een van de eerste zorgpaden waar we al stappen hadden gezet naar meer thuiszorg was COPD. Onze COPD-coaches (verpleegkundigen van de poli longziekten) gingen al naar patiënten thuis, want zo'n afspraak hoeft niet in het ziekenhuis plaats te vinden. Vervolgens zijn we gestart met de inzet van telemonitoring, om zorg op afstand mogelijk te maken. Door de coronacrisis is dit in een versnelling geraakt"
"De pilot voor telemonitoring ging goed, coaches en longartsen zagen meerwaarde in deze aanpak. Dat was ook de groep die nauw betrokken was bij de behandeling van coronapatiënten. Toen de druk op de IC toenam, zijn we gaan zoeken naar manieren om de doorstroom van patiënten te optimaliseren."
"Huisartsen in onze regio kwamen met een oplossing om versneld de zorg van COVID-19 patiënten over te nemen. We zijn toen met Philips in gesprek gegaan over mogelijkheden om deze patiënten via zorg op afstand te monitoren. "Dat was het moment waarop we hoorden dat Philips bezig was met de introductie van de Healthdot, een sensor waarmee je de vitale signalen van patiënten in een thuissituatie kunt monitoren, in combinatie met Engage. Dat was eigenlijk precies waar we naar op zoek waren."
"Er was alleen nog geen CE-markering voor het product. Het zou nog anderhalve maand duren voordat we de Healthdot in de praktijk zouden kunnen inzetten. Dat was op het moment dat dat er een derde golf aan zat te komen. Toen hebben we, gelukkig, versneld de benodigde certificaten kunnen ontvangen, waardoor het product CE-gemarkeerd werd. En dat is redelijk uniek."
Hoe is dat gelukt?
"Het was echt in partnership met het ministerie van VWS, de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd, DEKRA en Philips. Het was echt mooi om te zien hoe alle partijen meewerkten om dit samen voor elkaar te krijgen. Iedereen voelde wel aan waarom het zo belangrijk was dat dit product snel op de markt zou komen, dus vóór de derde golf."
Voor welke patiënten wilden jullie de Healthdot inzetten?
"Het gaat met name om patiënten die dusdanig hersteld zijn dat je al nadenkt over ontslag, maar je wilt ze wel in de gaten houden. Voor hen is thuis herstellen en zorg op afstand een perfecte uitkomst."
Zijn er andere zorgpaden waar Antonius meer zorg op afstand of thuis wil leveren?
"Zeker. Pre-corona waren we zelfs al voorzichtig begonnen met de pilot 'Toediening Thuis', waarbij kankerpatiënten in de thuissituatie infuustherapie kunnen krijgen. Door COVID zijn we ons meer dan ooit gaan realiseren dat het soms helemaal niet ideaal is voor patiënten om voor een chemokuur naar de dagbehandeling te komen. We zijn nu systematisch aan het bekijken per patiënt of er mogelijkheden zijn om behandelingen thuis in te plannen. Belangrijkste overweging daarbij is dat de patiënt het zelf ziet zitten en positief reageert op de toediening thuis."
Welke stappen moet de zorg zetten om blijvend de voordelen te plukken van deze veranderingen?
"Bij elke verandering, groot of klein, is er een risico op een terugval in oude patronen. Dat is hier natuurlijk helemaal het geval, want post-COVID is er misschien minder directe noodzaak om patiënten thuis te behandelen."
"Maar eigenlijk ben ik er wel optimistisch over dat mensen ook niet terug willen naar de oude situatie. Ik denk dat de mentaliteit echt veranderd is. Als je bijvoorbeeld kijkt naar zorg op afstand via beeldbellen, dan horen we steeds vaker dat patiënten daar zelf steeds meer om vragen."
Elk ziekenhuis heeft patiënten die bepaalde veranderingen in gang hebben gezet. Heeft u een voorbeeld van die ‘ene patiënt’, die in de bestuurskamer is besproken en die ervoor heeft gezorgd dat zaken zijn aangepakt en veranderd?
"Voor ons was dat een chemopatiënt, die aangaf dat ze zich veel minder patiënt voelt door toediening thuis. Het gebeurt in je eigen huis, in plaats van dat je een dagdeel naar het ziekenhuis moet. Dat is veel minder belastend voor je dagelijks leven. Haar verhaal heeft me doen inzien hoeveel dit voor mensen kan betekenen. Daarin zit voor mij de essentie van de juiste zorg op de juiste plek: zorg gaat niet alleen maar om beter worden, maar ook dat een behandeling zo min mogelijk impact heeft op je dagelijks leven."
Uit ons jaarlijks onderzoek, de Future Health Index, blijkt dat voor de jongere generatie ziekenhuismedewerkers de veranderingen niet hard genoeg gaan. Herkent u dat?
"Het is zeker zo dat de één wat makkelijker mee kan gaan met veranderingen dan de ander. Maar ik zie geen verband met leeftijd. Wat wij vooral hebben geleerd, is dat het belangrijk is om de mensen die de verandering wél zien zitten, in te zetten als ambassadeurs. En geef hen de ruimte. Het is helemaal niet zo dat een vakgroep meteen helemaal over moet; het is ook prima als een of twee collega's die willen experimenteren de kar trekken."
Wat verwacht je van een partner als Philips in zo'n traject?
"Als je gaat digitaliseren, loop je al gauw het risico dat je heel veel verschillende puntoplossingen gaat inzetten die niet met elkaar verbonden zijn. We willen waken voor een versnipperd applicatielandschap. Daarin werken we nauw samen met Philips, om ervoor te zorgen dat er in de basis een geïntegreerd system of engagement staat waaraan applicaties en data kunnen worden gekoppeld. Ook werken we samen aan een strategische roadmap, waarin we prioriteiten voor digitalisering voor de komende jaren op elkaar afstemmen."
Vervolgvraag
De vorige bestuurder in de serie Hospital Chiefs, Marc Noppen van UZ Brussel, had een vervolgvraag:
"Waarom ziet je ziekenhuis eruit zoals het eruit ziet? Ziekenhuizen zijn een soort hotels met bedden. Daar wordt ook de financiering gedeeltelijk op gebaseerd: op het aantal bedden. Dat is toch eigenlijk Middeleeuws? Het doel van een ziekenhuis is om die mensen beter te maken en uit bed te houden."
"Ik ben het absoluut met hem eens dat het huidige systeem verouderd is. Gelukkig worden we niet meer gefinancierd per bed, maar ik denk wel dat we in onze manier van werken en denken soms nog te veel in stenen denken. Ik wil een pleidooi houden van een verschuiving van bricks naar bytes; het is nu heel gemakkelijk om al je resources in te zetten in het onderhoud van je gebouw en alles wat daarbij hoort. Als bestuurder is het je verantwoordelijkheid om ook serieus te kijken naar de benodigde investeringen in bytes, want die zijn zeker net zo belangrijk voor het ziekenhuis van de toekomst."
Welke vraag zou je willen stellen aan de volgende bestuurder in deze interviewserie?
"Wij merken dat als we digitalisering willen laten slagen, we veel moeten investeren in de digitale vaardigheden van medewerkers en in de gebruiksvriendelijkheid van producten. Als je daar geen aandacht aan besteedt, dan gaat het niet werken. Ik ben altijd benieuwd hoe collega-bestuurders daarmee omgaan." En nog een vraag: wij proberen sterker in te zetten op het horen van patiënten, we willen rechtstreeks van hen horen wat ze willen als het gaat om digitalisering. Ik ben ook benieuwd: hoe heeft de volgende Hospital Chief dat in haar of zijn ziekenhuis ingericht?"
Over Hospital chiefs
In Hospital Chiefs komen mensen aan het woord die aan het roer staan in deze roerige coronatijd. De zorg zit in een van de belangrijkste transities ooit. De coronacrisis heeft laten zien hoe snel zaken kunnen veranderen als er wordt samengewerkt op het gebied van digitalisering, het delen van data en innovatie. Iedereen is het er wel over eens dat dit het moment is om door te pakken, en de bereidheid om te veranderen lijkt groter dan ooit. De vraag hoe, wordt in Hospital Chiefs voorgelegd aan de geïnterviewden.
Antonius Zorggroep is onderdeel van de Samenwerkende Algemene Ziekenhuizen (SAZ). Philips en SAZ hebben een strategische samenwerking op het gebied van connected care. Het gaat hierbij om monitoring, observatie en zelfmanagement van patiënten binnen en buiten het ziekenhuis.
