Aandacht is één van de belangrijkste vormen van dienstverlening binnen de zorg. Maar krijgen we daar ook voldoende ruimte voor binnen het huidige zorgsysteem? Mag je als zorgverlener aandacht declareren als verleende zorg? Heb je de tijd en ruimte om echt aandachtig bezig te kunnen zijn met de zorg en communicatie naar de ander? Mag aandacht het nieuwe normaal zijn?
Impact op onze samenleving
We leven in 2020 in een bijzondere tijd. Door de plotse verspreiding van het coronavirus worden we gedwongen tot sociale onthouding en zijn we ons nog eens extra bewust van het belang van een goede gezondheid. Het zijn voor vele Nederlanders onzekere tijden, met een nieuw virus waarvoor nog geen gangbaar vaccin bestaat. En met veel informatie over allerlei maatregelen die genomen worden en instructies die burgers krijgen van de overheid. Al deze maatregelen en het virus zelf hebben een grote impact op onze samenleving. Zo kunnen mensen extra stress ervaren door de verplichte sociale onthouding, thuisisolatie, het wegvallen van het reguliere dagritme of de onbekendheid met het virus.
Zaken als persoonlijke aandacht, menselijk contact en dagelijkse structuur blijken in deze tijd wederom essentieel in ieders leven. Het contact met andere mensen is een behoefte die altijd blijft bestaan. Behoefte aan empathie, een knuffel, nabijheid en emotie. Allerlei aspecten die we juist in deze coronatijden zo zijn gaan missen met elkaar. Via digitale middelen kunnen we in contact met elkaar blijven, elkaar blijven zien en horen, maar toch voelt het allemaal anders. Je wilt elkaar kunnen aanraken en elkaars aanwezigheid kunnen aanvoelen, elkaars emotie en nabijheid voelen. Die dimensie is afwezig in een maatschappij van sociale onthouding, mensen hebben het nodig om elkaar te kunnen treffen en in elkaars nabijheid te zijn. Maar in deze tijd kan dat gewoonweg even niet, niet in dezelfde vorm zoals we dat eerder deden.
Technologie redt levens
Hoe groot is de bijdrage van alle innovaties in onze huidige strijd tegen het coronavirus? Want laten we eerlijk zijn, juist door onze huidige structuur van digitale communicatiemiddelen hebben we elkaar in de wereld eerder dan ooit kunnen waarschuwen voor het virus. Waarmee onze overlevingskansen veel en veel groter zijn dan ten tijde van de Spaanse griep, een pandemie die naar schatting tussen de 20-100 miljoen levens eiste. Of de pest, die diverse malen tussen de zesde en negentiende eeuw enorme aantallen slachtoffers maakte.
Technologie redt levens, voor, tijdens en na. We beschikken over geavanceerde technologie in ziekenhuizen en zijn kundig in onderzoek en ontwikkeling. Daarnaast stellen digitale middelen ons in staat om in tijden van sociale onthouding, volop met elkaar in contact te kunnen zijn. Zodat de zorg doorgang kan blijven vinden en we ons niet eenzaam hoeven te voelen. Tenminste, als we elkaar aandacht blijven geven. Sterker nog, je kunt elkaar nog meer aandacht geven dan ooit met gebruik van digitale middelen. Niet in plaats van maar aanvullend op.
Change blindness
Is het nieuwe normaal eigenlijk niet wat altijd al normaal was? We hebben letterlijk alle middelen voorhanden om - het nieuwe – normaal te doen. We kunnen op ieder moment, op elke plek, op elke wijze, met iedereen in contact staan, dus ook in de zorg. Laat de coronacrisis ons leren wat voor goud we al in handen hebben en ons motiveren om het te verzilveren. Het kan nu, het moet nu. Het is een kwestie van aandacht geven en gewoon doen.
Wat al zolang normaal is in ons dagelijks leven, hoort ook normaal te zijn in ons zorgsysteem. Of hebben we met zijn allen misschien last van change blindness, zijn we te snel weer afgeleid van wat er werkelijk gaande is? En laten we het coronavirus ons net zoals een goochelaar, afleiden tijdens een truc? Of is er sprake van attentional blindness en zien we het nieuwe normaal gewoonweg niet? Want hoe kan het anders dat we zo’n grote verandering niet opmerken?
Wat beide fenomenen gemeen hebben, is de afwezigheid van aandacht. Doordat het ons mensen niet lukt om iets waar te nemen dat in het gezichtsveld aanwezig is. Of omdat we onze aandacht er niet op focussen of het niet verwachten.
We moeten onszelf aanmoedigen om te focussen op een verandering, die te zien en ernaar te handelen. Het nieuwe normaal laten we ons toch niet ontnemen? Niet nu het zo in onze schoot wordt geworpen en we er meer baat bij hebben dan ooit... toch ?
