In de nabije toekomst zullen ruimtereizen ons verder het zonnestelsel in brengen. We zullen langer van de aarde vandaan zijn dan onze huidige expedities naar het Internationale Space Station. Waar het de gezondheid van astronauten aangaat, zal de relatie tussen mission control op aarde en de astronauten een verandering moeten ondergaan die lijkt op de veranderende verhouding tussen patiënten en artsen die we zien in de gezondheidszorg op aarde.
In de ruimte brengen vertragingen in de communicatie (tot 40 minuten op Mars) en de afwezigheid van specifieke medische apparaten een risico met zich mee voor de gezondheid van astronauten. Toekomstige missies zullen dokters meenemen, maar ook de dokter kan ziek worden en een medische behandeling nodig hebben. Een spoedevacuatie is in die situaties niet langer mogelijk.
Medische autonomie is noodzakelijk voor zulke deep space verkenning missies, maar ook op aarde op afgelegen plekken, zoals op Antarctica en in het hoge noorden van Canada. We kunnen veel leren van initiatieven op het gebied van continue monitoring op afstand op aarde. Tegelijkertijd kunnen we nadenken over hoe die initiatieven kunnen bijdragen aan meer geavanceerde technieken voor het ondersteunen van mensen op reis door het heelal, zonder hulp op afstand.
Veel uitdagingen waar de ruimtevaartgemeenschap op weg naar de maan en Mars voor staat, zijn vergelijkbaar met die waar we oplossingen voor zien, zij het met design of technologie, in het zorginnovatiedomein. In dit artikel deel ik meer over deze parallellen.
We zien dat de gezondheidszorg een digitale transformatie ondergaat en deze verandering is fundamenteel anders dan andere sprongen in de geschiedenis van de geneeskunde: het biedt oplossingen die drastisch kleiner, goedkoper en slimmer worden. Met de juiste technologie en design kunnen digitale oplossingen ons een completer beeld geven van iemand z’n gezondheid, in de ruimte en op aarde.
Kleiner
Vooruitgang in sensortechnologie heeft geleid tot sensoren die zo klein zijn dat ze in geraffineerde apparaten verwerkt kunnen worden, of zelfs in pleisters, die continue monitoring van vitale parameters mogelijk maken. We kunnen daarmee steeds beter een oogje in het zeil houden bij patiënten, terwijl die niet gehinderd worden door draden, beperkte bewegingsvrijheid hebben, of op een andere manier last ondervinden in het dagelijks leven. Astronauten zullen niet elke dag van hun missie meetapparatuur dragen, maar deze technologieën bieden mogelijkheden om ze vaker en effectiever in de gaten te houden, zonder dat hun activiteiten in het geding komen. Een nieuw slim shirt, genaamd Astroskin, gaat halverwege 2018 naar het International Space Station om precies dat te doen. Het shirt stuurt metingen terug naar de aarde, waar dokters de gezondheid van de astronauten in de gaten kunnen houden.
Slimmer
Met de komst van ‘virtuele mensen’ worden nieuwe manieren van interactie met computers geïntroduceerd. Afgelopen jaren laten een enorme ontwikkeling zien van menselijke avatars tot een punt waar het moeilijk wordt om nog de verschillen te zien met echte menselijke gezichten. Deze realistische avatars zorgen voor een natuurlijkere manier van omgang met kunstmatige intelligenties. Een mooi voorbeeld is Nadia, ontwikkeld in co- creatie met mensen met een handicap voor het Australische verzekeringsagentschap voor mensen met een handicap. Nadia heeft een menselijk gezicht, menselijke trekken en de stem van Cate Blanchett, en is bedoeld om het invullen van formulieren op websites te elimineren. Het zorgt voor nieuwe vormen van interactie op het internet. Hoe zou een direct toegankelijke, persoonlijke, mensachtige assistent voordelen kunnen bieden aan astronauten die op weg zijn naar Mars, of voor patiënten in landelijke gebieden?
Goedkoper
De kosten voor technologie die meer inzicht moet geven in de diepste lagen van onszelf, onze genomen (en andere ~omen), dalen al jaren exponentieel. Het sequencen van je genoom, de volgorde van je DNA bepalen, wordt steeds goedkoper. Dat heeft geleid tot consumentenkits die het voor iedereen toegankelijk maken om je vatbaarheid voor bepaalde aandoeningen te testen of die je leefstijlsuggesties doen op basis van de reactie van jouw lichaam op dieet, beweging en stress. In de ruimte wordt er al sinds 2016 getest met het ‘sequencen’ van genomen met een handheld sequencer genaamd MinION. Voor zover ik weet is die nog niet getest op samples van astronauten zelf, om vergelijkbare suggesties te doen gericht op hun leefstijl en gezondheid.
Van data naar gezondheid
Met het digitaler worden van gezondheidszorg, wordt waardevolle informatie opgeslagen in de enorme hoeveelheden data die door bovenstaande technologieën worden verzameld. Om die hoeveelheden te kunnen analyseren, worden algoritmen ontwikkeld die patronen kunnen vinden die mensen niet meer zelf kunnen vinden. Met het digitaal worden van gezondheidsinformatie kan zorg overal worden geleverd (op aarde en in de ruimte): steeds meer bedrijven nemen delen van het werk dat traditioneel gebeurt in ziekenhuizen, universiteiten en onderzoekscentra en proberen dat werk te verbeteren met behulp van zulke kunstmatige intelligentie. Naast het analyseren van data is het nemen van beslissingen iets waar mensen hulp bij kunnen gebruiken.
Het vergelijken van een zekere casus met honderdduizenden vergelijkbare gevallen is iets waar een computer het beter doet dan zelfs de arts met jarenlange ervaring. Dit zijn getallen waar we tot nu toe nooit mee in aanraking kwamen. Maar niet alleen artsen kunnen hier hun voordeel uithalen: op dit moment al zijn er kunstmatige intelligenties die aan triage van patiënten kunnen doen. Daarmee wordt ‘on- demand’ en veilig medisch advies in beperkte gevallen toegankelijk voor iedereen met een smartphone. Beslishulpen kunnen hulp bieden voor artsen en patiënten op aarde, maar zullen essentieel zijn voor deep space reizen, als je de dokter niet even op kunt bellen.
Coaching met kunstmatige intelligentie
Als we verder het zonnestelsel in vliegen zal een van de moeilijkheden voor astronauten komen van de isolatie van de bemanning: ver weg zijn van vrienden en familie (lees: de rest van de mensheid). Andere psychologische stress kan komen van het werken in een extreme omgeving, terwijl je opgesloten zit in een besloten ruimte. Nieuwe technologieën zoals kunstmatige intelligentie (ook wel Artificial Intelligence genoemd, of AI) boeken enorme vooruitgang en zouden een bijdrage kunnen leveren aan mensachtig gezelschap. AI diensten die gesprekken kunnen voeren, worden inmiddels wereldwijd opgezet en getest om een rol te spelen in psychologische coaching. Ze maken daarvoor gebruik van ‘traditionele’ cognitieve gedragstherapie.
Je kunt zo’n AI chatbot gebruiken om over angsten te praten, omgaan met stress, of over het omgaan met leven met een ziekte (of succesvol helpen in het voorkomen van een ziekte). Om de 40 minuten communicatievertraging over te slaan, zou kunstmatige intelligentie een oplossing kunnen bieden als on-demand psychologische begeleider voor astronauten op Mars. Gecombineerd met de avatar van een virtuele mens zorgt dit ervoor dat een gesprek met zo’n intelligentie een nog realistischer ervaring is.
Real-time medische ondersteuning Astronauten worden getraind voor enkele medische ingrepen die nodig kunnen blijken als ze in de ruimte zijn. Op dit moment monitoren artsen op aarde het werk van astronauten en kunnen ze hulp bieden via video verbindingen. Het daadwerkelijk uitvoeren komt neer op de bemanning zelf die bijvoorbeeld leren hoe ze hun eigen bloed kunnen afnemen (met hulpmiddelen die constant wegzweven...). Met robots die dat inmiddels al voor ons kunnen in het achterhoofd, wat voor taken zouden we nog meer kunnen automatiseren?
