In Nederland zijn ruim 2,5 miljoen mensen laaggeletterd. Zij hebben moeite met het lezen, begrijpen en schrijven van eenvoudige teksten. Dat maakt het voor hen lastig en soms zelfs onmogelijk om medicijninstructies juist op te volgen. Daarnaast behoren zij tot de groep Nederlanders die moeite heeft om de eigen gezondheid te managen. 1 op de 3 Nederlanders behoort tot deze groep . Nu e-health sterk in ontwikkeling is, is het voor laaggeletterden alleen maar lastiger geworden om de juiste informatie te vinden en te begrijpen. Wat e-health precies is en op wat voor manier medische informatie beter te begrijpen en toe te passen is door laaggeletterden, leest u in dit artikel.
Al sinds 2014 is het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport bezig met een
meerjarenagenda van e-health. Het fenomeen draagt bij aan een betaalbare, toegankelijke en kwalitatief goede zorg. Ook geeft het meer eigen regie aan de patiënten . Dat laatste geldt voor de patiënten die moeiteloos kunnen lezen en schrijven. Voor de groep laaggeletterden in ons land kan het vinden en begrijpen van relevante informatie met e-health alleen nog ingewikkeld zijn.
Gezondheidsvaardig
De 2,5 miljoen laaggeletterden in Nederland behoren tot de groep mensen die moeite hebben om hun eigen gezondheid te managen. Dit is een flinke groep: een derde van alle Nederlanders. Dit percentage is gebaseerd
op het aantal mensen dat onvoldoende zogenoemde gezondheidsvaardigheden bezit. Om gezondheidsvaardig te zijn is alleen lezen, schrijven en rekenen niet voldoende. Het is belangrijk dat patiënten ook in staat zijn om informatie te verkrijgen en te begrijpen, klachten te verwoorden en beslissingen te nemen . Wanneer een patiënt in staat is om een bijsluiter te lezen, wil dit namelijk nog niet zeggen dat hij of zij ook in staat is om de informatie uit de bijsluiter op de juiste manier toe te passen. Zo bleek uit onderzoek dat bij het geven van de instructie ‘neem tweemaal daags twee tabletten’, ruim 70% de instructie kon lezen, maar slechts 35% van de ondervraagden in staat was om het juiste aantal tabletten per dag in te nemen .
Deze percentages laten zien dat er een grote kloof bestaat tussen het lezen van een tekst en het daadwerkelijk begrijpen en kunnen toepassen hiervan. Wanneer een patiënt niet in staat is de instructie goed uit te voeren, zal dit gevolgen hebben op zijn of haar gezondheid. Volgens de Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO), ligt de verantwoordelijkheid voor het verschaffen van begrijpelijke informatie bij de zorgverleners. Alle zorgverleners zijn verplicht hun patiënten op een voor hen begrijpelijke manier in te lichten over hun gezondheidstoestand, het onderzoek, de behandeling en eventuele alternatieven. Dit betekent dat zij informatie op ‘maat’ dienen aan te bieden.
Dit wil niet zeggen dat zorgverleners het per definitie niet goed doen. Een patiënt die laaggeletterd is, zal dit namelijk niet altijd aan de zorgverlener vertellen. Veel mensen die niet kunnen lezen of om een andere reden niet gezondheidsvaardig zijn, schamen zich hiervoor. De zorgverlener zal dus moeten leren om signalen te herkennen. Een advies op maat voor iedere patiënt bevordert de effectiviteit van de behandeling en vergroot het vertrouwen in de zorgverlener. Maar hoe kun je dit advies zo helder en begrijpelijk mogelijk maken?
Pictogrammen en uitleganimaties
Vanzelfsprekend zijn folders en bijsluiters voor laaggeletterde patiënten eerder verwarrend dan verhelderend. Momenteel wordt er in de folders al regelmatig gebruik gemaakt van pictogrammen om informatie beter uit te kunnen leggen. Dit helpt, maar is vaak nog niet voldoende. Een aanvullende manier om de informatie uit het consult samen met de informatie uit een bijsluiter duidelijk toe te kunnen lichten is een
uitleganimatie via video
Een uitleganimatie beeldt in begrijpelijke taal en met duidelijke beelden uit wanneer en hoe vaak de patiënt medicijnen moet innemen en waar de patiënt rekening mee dient te houden. Ook tijdens een consult kan zo’n uitleganimatie heel behulpzaam zijn. Zo kan het bijvoorbeeld gebeuren dat de huisarts de informatie te snel geeft of veel medisch jargon gebruikt. Om dit gesprek te verduidelijken, kan de arts gebruik maken van beelden. Niet alleen wordt de informatie op deze manier begrijpelijk gemaakt, een groot voordeel is dat de patiënt de uitleganimatie later nog eens kan terug kijken. Daarbij zorgt het kijken van een uitleganimatie ervoor dat de patiënt de informatie beter onthoudt. Dit geldt niet alleen voor laaggeletterde patiënten. Door het bekijken van een uitleganimatie, wordt de betrokkenheid van de patiënt gestimuleerd en komt de boodschap beter over.
https://www.youtube.com/watch?v=E-tsdRMbD-g
