Meer dan vierhonderd jaar nadat Rembrandt een anatomieles bezocht en zijn wereldberoemde schilderij heeft gemaakt, staat nu sinds februari jl. het Amsterdam Skills Centre (ASC) for Health Sciences op enkele kilometers van waar het operationele theater van destijds was. Het ASC biedt operatiekamers voor het trainen van complexe procedures, chirurgische robots, training op virtual reality(VR)-simulatoren, virtual reality en video-animaties van interventies, een digitale leeromgeving en conferentiekanalen.
Jaap Bonjer, CEO van het ASC, studeerde geneeskunde aan de Universiteit van Leiden, waarna hij tot algemeen chirurg is opgeleid in het toenmalige Dijkzigt Ziekenhuis en het St. Clara Ziekenhuis in Rotterdam. In 1992 promoveerde hij aan de Erasmus Universiteit. Als staflid richtte hij zich daar vooral op minimaal invasieve chirurgie.
In 2000 werd Bonjer benoemd tot hoogleraar Endoscopische Chirurgie aan dezelfde universiteit. Van 2004 tot 2009 was hij als Professor of Surgery verbonden aan de Dalhouse University in Halifax (Canada). Sinds september 2009 is Bonjer hoofd van de afdeling heelkunde VUmc Amsterdam. Zijn interesse ligt op innovatie van chirurgische technieken en het opleiden van zorgprofessionals.
Bonjer: “In mei 1990 werd in het St. Clara Ziekenhuis de eerste galblaas via een kijkoperatie verwijderd. Een fantastische techniek. Het werd me snel duidelijk, dat het eigen maken van deze techniek beter kan in een niet-patiëntgebonden omgeving. In 2003 richtten we daarom het Rotterdam Skills Centre op. Gevolgd door in 2007 een centrum in Halifax. Sinds februari jl. staat in Amsterdam een derde centrum. Bedoeld voor zorgprofessionals uit diverse disciplines die - in teamverband - een variëteit aan operaties en interventies (leren) uitvoeren.”
Off the job
Het ASC verhoogt de kwaliteit en veiligheid van de patiëntenzorg. Bonjer: “Het team is optimaal voorbereid op operaties door het goed trainen van competenties en vaardigheden. Let wel, we hebben altijd zorgprofessionals on the job getraind. Met het trainingscentrum trainen we juist off the job. Veel efficiënter; minder last van logistieke ‘rompslomp’ in het ziekenhuis. De pure opleidingstijd per dag is normaliter gering. Het duurt vijftien jaar voordat we een chirurg hebben ‘gebouwd’. Dat kost ook nog eens 1 tot 2 miljoen euro. Het is noodzaak mensen in kortere tijd gerichter op te leiden.”
Het ASC is de publiek-private samenwerking - in de vorm van een BV - tussen het VUmc Amsterdam (nu onderdeel Amsterdam UMC) en het internationaal medisch-technologiebedrijf Stryker. Deze firma - die het gebouw en de apparatuur voor training leverde - mag negentig dagen gebruik van het centrum maken.
VR-leeromgeving
Het ASC is een leeromgeving met high tech operatiekamers, operatierobots, VR-simulatoren en onderwijsfaciliteiten. Jaap Bonjer: “We streven zoveel mogelijk naar trainingen met VR-simulatoren. Met de modellen die nu op de markt zijn, heeft de chirurg geen gevoel in de instrumenten. En het beeld is niet echt live like. Het bedrijf Moog heeft nu een simulator gebouwd voor staaroperaties. De tactiele feedback is enorm goed, alsook de beelden. Voor twintig verschillende scenario´s zijn er honderd geproduceerd. Deze worden momenteel getest in India. In slechts drie maanden kan een basisarts/verpleegkundige opgeleid worden tot cataract(staar)-chirurg, is de verwachting.”
In de toekomst zal VR ingezet worden voor diverse operaties. Ambitie is om van het trainingscentrum een schaalbare digitale leeromgeving te bouwen. Vijf miljard mensen hebben slechte of geen toegang tot elementaire chirurgische ingrepen zoals keizersnede, laparotomie voor acute abdominale aandoeningen, lieshernia-reparaties en het beheer van fracturen. Jaarlijks moeten meer dan 143 miljoen extra operaties worden uitgevoerd om in de basisbehoeften te voorzien. Dit betekent dat per minuut 271 operaties voor het redden van leven en ledematen niet worden uitgevoerd. De last van chirurgisch behandelbare aandoeningen is groot. Meer dan twee miljoen chirurgische stafleden moeten worden opgeleid om in te spelen op de wereldwijde behoefte aan operaties.
