Laat duizend bloemen bloeien?

Een bekende innovatiestrategie is gebaseerd op het stimuleren van zoveel mogelijk ontwikkelingen, met de verwachting dat de meest waardevolle innovaties zullen overleven. Daarnaast is het voor het innovatieklimaat gunstig wanneer iedereen wordt aangemoedigd zelf ook een propositie uit te werken, of daar op z’n minst bij betrokken te zijn. Met name voor ICT-gebaseerde innovaties is de drempel om mee te doen flink lager geworden: velen kunnen tegenwoordig wel een website of een app (laten) ontwikkelen. Het gevolg is dat er ook daadwerkelijk veel nieuwe ontwikkelingen zijn en dat het begrip van en ontvankelijkheid voor innovatie - in het algemeen én op het gebied van ICT Health in het bijzonder - zijn toegenomen.

Toch zijn er wel kanttekeningen te plaatsen bij deze ‘Laat-duizend-bloemen-bloeien’-visie op innovatie. Hierbij kunnen we in ieder geval twee soorten risico’s onderscheiden, die mogelijkerwijs tot (briljante) mislukkingen kunnen leiden: 1. Doordat er veel ontwikkelingen (tegelijkertijd) plaatsvinden, is het moeilijk te bepalen welke partij het beste ondersteund kan worden. Dit kan leiden tot verdunning en/of slechte verdeling van de middelen, zoals subsidies. Uiteindelijk is er binnen elk domein plaats voor een beperkt aantal spelers, terwijl nu soms los van elkaar zeer vergelijkbare initiatieven te zien zijn en het gevaar voor ongewenste verdringing op de loer ligt. Denk hierbij aan websites, platforms, apps, devices en databases. Het is vaak niet eens zo moeilijk een dergelijke ontwikkeling op te starten, maar het echte werk zit in het goed onderhouden, uitbouwen ervan en communiceren met de gebruikers. Doe je dit niet, dan loop je bijvoorbeeld het risico dat een database een ‘databasement’ wordt: je gooit er nog wel dingen in, maar ze beschimmelen en je haalt er nooit meer wat uit… Ongeacht of het een ontwikkeling betreft gebaseerd op software, hardware of een combinatie ervan: de prestaties moeten voorspelbaar zijn en compleet binnen de beloftes die gemaakt worden. Wanneer gebruikers een nieuw product of dienst ontwikkelen dat niet voldoet aan de verwachtingen, dan doet het gezegde ‘komt te voet en gaat per paard’ (zoals dat ook geldt voor reputatie) vaak opgeld. 2. De tweede risicocategorie wordt gevormd door gebrek aan overzicht, begrip en transparantie. Het is bij de gebruikers vaak niet bekend welke (nieuwe) systemen het beste zijn. Of het nu gaat om betrouwbaarheid van informatie, de betrokken partijen, het user interface, deugdelijkheid van de hardware, uitwisselbaarheid met andere omgevingen of duurzaamheid. Voor hetzelfde doel kan men vaak veel alternatieven vinden. Zoek maar eens op ADHD. Dan blijken er alleen al voor de iPad vele tientallen apps te bestaan met informatie, testen of tips. De vraag is nu: hoe bepaal je welke oplossing, systeem, device, etc. het meest geschikt is? Hoe krijg je een indruk van de kwaliteit? Welke bestaande kwaliteitssystemen worden gebruikt? Hoe zorg je ervoor dat de kwalitatief goede proposities niet ondersneeuwen en je tussen de bomen het bos niet meer kunt zien? Samenvattend: gebruikers (patiënten, zorgprofessionals en consumenten) zijn op zoek naar mogelijkheden om gezondheid te behouden en ziekte te overwinnen of leefbaarder te maken. Dit is zeer belangrijk en het is goed dat veel partijen oplossingen ontwikkelen die bijdragen aan de individuele en collectieve gezondheid. Maar iedereen moet oog houden voor kwaliteitseisen én voor het vermogen van mensen om de beste keuze te kunnen maken. Dit vereist coördinatie en evaluatie. Want dan pas krijgen de juiste ontwikkelingen de kans hun potentieel te realiseren. Het moet zo gemakkelijk mogelijk zijn voor gebruikers om de kwaliteit in te kunnen schatten en een product te selecteren dat het beste past bij zijn/haar context. Als we hier niet of onvoldoende in slagen, zullen we ondanks alle goede bedoelingen regelmatig geconfronteerd worden met (briljante) mislukkingen, zowel aan de kant van de aanbieder als van de afnemer! Dus laat duizend bloemen bloeien, maar wel in een tuintje met een gezonde voedingsbodem. nde