Met de Social Return on Investment-analyse van coöperatie Zelfzorg Ondersteund (ZO!) is de maatschappelijke meerwaarde van zelfzorg inzichtelijk gemaakt. Conclusie van de analyse was onder meer dat huisartsen moeten investeren om zelfzorg te integreren in de zorg, terwijl de maatschappelijke baten juist bij ándere stakeholders ontstaan. Pijnlijk? Niet als je het hele plaatje bekijkt. Want op basis van deze uitkomst konden nieuwe afspraken worden gemaakt en kwam er een vruchtbare dialoog op gang over de structurele financiering van ondersteunde zelfzorg in de eerstelijn.
Bij ondersteunde zelfzorg, zo leert de praktijk, wordt de patiënt geholpen zijn aandoening zélf te managen, zélf een deel van de zorg te bepalen en zélf een passende leefstijl te ontwikkelen. Hij/zij wordt hierbij ondersteund door de eigen huisarts c.q. praktijkondersteuner, de inzet van ICT en zijn of haar directe omgeving. Hoeveel en welke ondersteuning iemand nodig heeft, hangt uiteraard af van de mogelijkheden, doelen en uitdagingen.
Door een onderbouwde werkwijze met getrainde eerstelijns zorgverleners kan de patiënt zelfmanagement-op-maat worden geboden, terwijl de zorgverleners hun patiënten op een meer coachende wijze benaderen en precies weten op welke manier hij of zij de eigen regie kan nemen. De eerstelijns zorgverleners zijn hiertoe getraind en begeleid door experts van ZO!. Er is samen een plan van aanpak geschreven en de laatste inzichten op het gebied van zelfmanagement zijn gedeeld. Tevens heeft ZO! digitale zelfzorgplatforms getoetst op veiligheid en bruikbaarheid. De huisartsen en praktijkondersteuners konden daarna aan de slag met voldoende kennis, een gedegen plan en een betrouwbaar zelfzorgplatform.
Implementatie op grote schaal
Alle samenwerkende partijen binnen ZO! streven ernaar dat mensen met een chronische aandoening het gezondste uit zichzelf kunnen halen. Hierdoor behouden zij onder eigen regie een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven. Als gevolg hiervan zal de ziektelast afnemen en neemt de doelmatige inzet van professionele zorg toe.
In samenwerking met ZO! en ruim 60 grote huisartsengroepen is zelfzorg tot een integraal onderdeel van het zorgproces gemaakt. Per 2019 is het zelfs onderdeel van de reguliere inkoop van zorgverzekeraars. Cruciaal voor de voortgang is aantoonbaar te maken dat de netto integrale besparingen significant hoger zijn dan de netto integrale kosten voor ondersteunde zelfzorg.
Maatschappelijke businesscase
ZO! ontwikkelt hiertoe met Vital Innovators jaarlijks een maatschappelijke businesscase op basis van de Social Return on Investment (SROI) methodiek. Een internationaal gevalideerde en steeds breder toegepaste methode om het maatschappelijk rendement van innovatie in de zorg te voorspellen, te monitoren en te evalueren. Hierbij worden álle maatschappelijke investeringen betrokken en gewaardeerd.
Specifiek voor het beoordelen van e-health interventies concludeerden Nictiz en Zorginstituut Nederland: “SROI houdt, meer dan andere methoden, rekening met de fragmentatie in de zorg en met de ingewikkelde bekostiging die bijvoorbeeld investeringen ontmoedigt omdat de baten
