In Nederland werken ruim 300.000 verpleegkundigen en verzorgenden. Zij zijn de grootste gebruikersgroep van ICT in de zorg. Het is dan ook mooi dat in steeds meer zorgorganisaties de functie van Chief Nursing Information Officer (CNIO) bestaat. De functie van CNIO is sinds 2017 in opmars. Zij zijn een belangrijke schakel tussen de grote beroepsgroep van verpleegkundigen, de patiënten, het bestuur en de ICT-afdelingen binnen de zorginstellingen. De CNIO is de brug tussen de verpleegkundige praktijk en de ICT op operationeel, tactisch én strategisch niveau. Ybranda Koster (InHolland) sprak met Leanne Sieling, verpleegkundige op de longafdeling én CNIO van Gelre ziekenhuizen: over hoe zij in deze functie is terecht gekomen, wat haar daarbij heeft geholpen en welke ambitie zij in de toekomst heeft.
Hoe ben jij gestart als CNIO?
“Tijdens mijn HBO-opleiding verpleegkunde heb ik twee stages gelopen in Gelre ziekenhuizen. Daar ben ik na mijn opleiding blijven werken en zo raakte ik betrokken bij een project om van ons elektronisch verpleegkundig dossier een 3.0-versie te maken. De projectgroep had een verpleegkundige nodig om de inhoud mee te ontwikkelen. Ik was niet direct geïnteresseerd, want ik heb niet altijd interesse voor ICT gehad. Het verpleegkundig vak is heel mooi en leuk, ik werk met plezier op de afdeling en heb het echt naar mijn zin. Toch miste ik een bepaalde uitdaging, dat zit in mijn karakter, denk ik. Dit was een tijdelijk project voor één dag in de twee weken en toen dacht ik: laat ik dat doen, misschien leer ik nieuwe dingen.”
“Ik heb eerst de gebruikersgroep verpleegkundigen nieuw leven ingeblazen en ben daar voorzitter van geworden. Zo leerden de verpleegkundigen in het huis mij beter kennen. Door het project leerden de medewerkers op de ICT-afdelingen mij ook beter kennen en ik hen. Daardoor werden de lijntjes korter.”
“Van een oud-collega kreeg ik vervolgens een artikel dat de functie van CNIO uitlegde. Dat bleek een beetje te zijn wat ik in het klein deed! Ik ging toen alleen over het verpleegkundig dossier: een CNIO houdt zich met veel meer dingen bezig. De grootste groep medewerkers, de verpleegkundigen, werden nog niet vertegenwoordigd binnen de digitalisering van Gelre ziekenhuizen. Ik heb toen een balletje opgegooid over het bestaan van die functie, de betekenis ervan en wat het kan betekenen voor Gelre ziekenhuizen. Natuurlijk vertelde ik daarbij dat ik geïnteresseerd was in die functie.”
Wat heb je voor zo’n functie nodig?
“Ik had al snel bedacht dat ik ervaring mis en meer ballast en handvatten nodig had om de functie goed te kunnen vervullen. Wat ik nodig had om de functie van CNIO te kunnen invullen, vond ik bij de opleiding Advanced Health Informatics Practice (AHIP) van InHolland. Vrij snel nadat ik met de opleiding was gestart, werd ik gevraagd om gedurende vier maanden als ad interim de functie van CNIO te gaan vervullen. Dat was wat spannend omdat ik de opleiding nog maar net was begonnen. Daarnaast kwam de COVID-pandemie, die veel invloed had op mijn werk op de longafdeling. Dus ik moest naast werken op een longafdeling in COVID-tijd een deeltijd studie volgen en een nog niet bestaande functie gaan bekleden.”
Wat heeft jou geholpen bij het vervullen van de functie als CNIO?
“Door gewoon te starten, heb ik de hele aanloop meegekregen van ons huidige EPD naar HiX van ChipSoft. Ik wist echter niet hoe alles organisatorisch in elkaar zat, laat staan alle applicaties, hardware, software en alle ermee verweven lagen. Door mijn eerdere project had ik wel wat connecties opgedaan die mij hielpen de weg te vinden buiten het eilandje van de longafdeling.”
“De deadlines van de praktijkgerichte opdrachten van de opleiding dwongen mij uit te stappen naar functies en rollen binnen het ziekenhuis waar ik eerder het bestaan niet van wist. Mijn praktijkbegeleider binnen het ziekenhuis wist vaak bij wie ik moest zijn of verwees mij door naar de juiste personen. Zij hielpen mij aan de informatie die ik nodig had voor mijn opdrachten. Zo kreeg ik nieuwe contacten en wisten steeds meer collega’s mij te vinden als CNIO. Naast inhoudelijke kennis kreeg ik hierdoor inzicht in hoe dingen in elkaar steken en hoe het allemaal samenwerkt.”
“Na de eerste presentaties voor het nieuwe EPD mocht ik bij de aanbesteding aansluiten. In de opleiding waren we toen net bezig om ook dat hele traject, theoretisch, te doorlopen met alle PIA’s en DPIA’s ((Data) Protection Impact Assessment). Zonder de opleiding had ik niet geweten waarom je dat moet doen of wat je in een SLA (Service Level Agreement) moet vastleggen. Ik had nu ruimte om te begrijpen waar het praktisch over ging, en kon inhoudelijke vragen stellen in plaats van praktische.”
Hoe ziet jouw functie als CNIO binnen Gelre ziekenhuizen er nu en in de toekomst uit?
“Ik werk naast mijn functie als CNIO nog steeds als verpleegkundige op de longafdeling. Ik denk dat dat echt van meerwaarde is. Ik vertegenwoordig de verpleegkundigen en dan is het goed als je zelf nog in de praktijk staat. Als ik zou stoppen met verpleegkundige zijn, dan zou ik al snel niet meer kunnen meepraten over hoe het is in de praktijk, want dat ontwikkelt en verandert zo snel.”
Als CNIO heb je de hele organisatie nodig
“Een voorbeeld van de CNIO-meerwaarde in de praktijk: ICT plande onderhoud in van het EPD. Tussen 22.30 en ergens in de nacht zou het systeem plat gaan. De verpleegkundige dienstwissel is echter om 23.00. Na dit te bespreken, werd het systeem nu rond middernacht uitgezet. De verpleegkundigen konden nog in het systeem om zich in te lezen in de patiëntenzorg voordat het plat ging. Doordat ik er even bij betrokken ben, kan heel veel frustratie van verpleegkundigen voorkomen worden.”
Kun je de CNIO-functie er ‘even bij doen’?
“Vaak wordt er bij een aanvraag van een nieuwe functionaliteit gedacht dat dit makkelijk kan, terwijl er veel bij komt kijken. Niet alles is zomaar mogelijk. Het uitleggen waarom bepaalde keuzes worden gemaakt is een deel van mijn taak, net als het kweken van begrip voor beslissingen die worden genomen. Als CNIO ben je niet alleen aan het vertalen van de een naar de ander maar ben je ook visies aan het vormen en verbindingen aan het leggen, zowel binnen het ziekenhuis als ook extramuraal.”
“ICT-collega’s zijn anders dan verpleegkundigen, maar het is erg leuk om de brugfunctie te vervullen. Ik kon rustig zeggen: “Wat je nou zegt, daar snap ik niets van, dat moet je in Jip en Janneke-taal uitleggen”. In het begin was veel van wat zich achter de schermen afspeelt ‘Chinees’ voor mij, maar door op een laagdrempelige manier met elkaar te communiceren en gewoon maar alles te vragen heb ik veel geleerd.”
“Mijn functie als CNIO is op dit moment wel nog wat afwijkend als ik dat vergelijk met het werk van andere CNIO’s. Momenteel staat 95 procent van mijn werk als CNIO in het teken van de aankomende HiX-implementatie.”
“Als CNIO heb ik verder nauw contact met de Verpleegkundige Advies Raad (VAR). Wij komen elke twee weken samen om elkaar bij te praten over ontwikkelingen. Dan kijken we ook waar we elkaar kunnen helpen. In de nabije toekomst wil ik, samen met de VAR, eraan bijdragen dat de beheersorganisatie beter opgezet is zodat er meer verpleegkundigen actief bij betrokken zijn als key-users en zich verantwoordelijk voelen. Daar heb ik leuke ideeën over die ik met de VAR bespreek. Door deel te zijn van de HiX gebruikersgroep verpleegkunde wordt ik actief betrokken bij de ontwikkelingen binnen het ZIS/EPD van ChipSoft (HiX). Ook wil ik meer bijdragen aan het Landelijke Netwerk van de CNIO’s.”
Heb je tips voor aankomende CNIO’s?
“Als je je best doet om gehoord te worden en een doel hebt wat je duidelijk uitdraagt, zijn er kansen genoeg. Als je als verpleegkundige werkt in een organisatie waar nog geen CNIO is, wil ik echt adviseren om in gesprek te gaan over de mogelijkheden om deze functie op te zetten. Ter voorbereiding op deze functie kan ik je ook echt aanraden om een passende opleiding, zoals de AHIP, te volgen om beter beslagen ten ijs te komen. Dat heeft mij enorm geholpen. Als CNIO heb je de hele organisatie nodig: je kunt het niet alleen. Het vormen van een netwerk is heel belangrijk, en daar kan zo’n opleiding erg ondersteunend in zijn.”
