Wat word ik beter van digitalisering en informatisering? Wat als we morgen besluiten een dagje terug te gaan naar 'pen en papier'? Hierover spraken wij tijdens de inspiratieraad van het verpleeghuis van de toekomst met zorgverleners. De zorgverleners constateerden dat zij elke dag veel tijd kwijt zijn met het ‘zoeken’ naar materialen zoals bijvoorbeeld een oorthermometer. Vanuit het ZorgSpectrum-innovatieteam werd slim nagedacht en een oplossing bedacht: asset tracking. Als we elk materiaal voorzien van een strip, dan kan de zorgverlener via een app zien waar het gezochte hulpmiddel ligt. Na drie maanden evalueerden we de interventie. Wat vind je als zorgverlener van deze interventie?
De eerste reactie van een zorgprofessional was: ‘Ik heb niet veel aan asset tracking, wat mij betreft mag deze interventie en de bijbehorende app weer uitgeschakeld worden.” En zo geschiedde. De app werd één dag uitgeschakeld. Pas toen realiseerden de zorgverleners zich hoe erg ze het gebruik van de app missen en hoeveel tijd het kost als het er NIET is. Samen constateerden we: soms besef je pas hoe digitale hulpmiddelen het werk vereenvoudigen als het instrument er even NIET meer is.
Interessant en hoopgevend
Wat wij interessant én hoopgevend vinden aan dit voorbeeld is dat het gebruik van digitale hulpmiddelen een steeds vanzelfsprekender onderdeel is van het dagelijkse werk. Net zoals digitalisering onderdeel is geworden van het dagelijkse leven van (bijna) ieder mens: zowel in de thuis- als professionele omgeving.
Als de WiFi er uit ligt of je laptop of tablet niet opstart, dan pas merk je dat het heel gewoon was dat het eerder wel werkte. Er is geen werk meer voor te stellen zonder een digitaal hulpmiddel. Onze handen en ogen zijn vergroeid met een beeldscherm.
Elkaar niet vinden
Waarom weten zorgverleners en ICT elkaar dan toch nog niet altijd te vinden? Zo wordt er vaak veel 'gemopperd' als er in de zorg met een ECD of een roosterapplicatie kan worden gewerkt. Een ICT-afdeling kan hier verwonderd naar luisteren. Zij hebben de overtuiging dat eigenlijk iedereen digitaal is. Een reis boeken of bankzaken is immers thuis veelal een vanzelfsprekende handeling.
Wij stellen dat iedereen die in de zorg werkt een basisniveau van digitale vaardigheid heeft. En daarbij stellen we dat digitalisering in de zorg geen keuze maar een vaststaand gegeven is. Zullen we dat vanaf heden omarmen en accepteren? De kunst is wel om de juiste brug te slaan tussen zorgverleners en ICT: een kwestie van ‘willen, kunnen, durven’.
Willen, kunnen, durven
Digitalisering in de zorg is normaal. Het is nu de kunst om alle betrokkenen in de zorg te stimuleren om hun digitale vaardigheden ook in de zorg of op het werk in te zetten. En anderzijds dienen bestuur en management ruimte te geven aan en te vertrouwen op digitale vaardigheden van zorgverleners. Zij ‘kunnen’ het gewoonweg.
Nog te vaak wordt gezegd: zorgverleners MOETEN digitaal vaardig zijn of worden. Volgens ons gaat het over de acceptatie dat digitalisering ook op het werk een vaststaand gegeven is. Over de combinatie van willen-kunnen-durven. Als we het woord 'moeten' weghalen in het gebruik van digitale middelen en in plaats daarvan de woorden 'willen', 'kunnen' en 'durven' gebruiken dan wordt het gesprek met de zorgprofessio- nal heel anders.
Het gaat dan ineens niet meer om digitale vaardigheden maar om tech-adoptie of tech acceptatie. Dan slaan we (vanuit ICT en management) ook eenvoudiger de brug naar wat de zorgprofessional nodig heeft om met digitale middelen te werken.
- Willen = het is standaard onderdeel van het dagelijkse zorgproces om met digitale middelen te werken.
- Kunnen = een zorgprofessional is verantwoordelijk voor het eigen leerproces en wordt ondersteund als hulp noodzakelijk is.
- Durven = het lef hebben om het daadwerkelijk te doen en te accepteren dat het soms fout gaat en dan het dan toch opnieuw doen.
Dit trio van woorden in de praktijk brengen, vereist een andere manier van in gesprek gaan met elkaar, nieuwsgierig zijn naar wat de ander nodig heeft. Eenvoud, weglaten wat niets toevoegt en aansluiten bij de denkwereld zijn de sleutelwoorden in oplossingen.
Brug slaan
Als ICT-professional weet je vaak niet wat de ander (de zorgprofessional) niet weet. Welke woorden wel en niet begrepen worden. Soms lijkt het er op dat ICT-professionals een wedstrijdje doen wie de meest moeilijke ICT-termen in korte tijd kunnen gebruiken. Vaak zonder dat ze dat overigens zelf doorhebben.
Ondanks dat – of misschien wel juist om deze reden - heb je als ICT-professional de plicht om zelf de brug te slaan en net zolang door te vragen en in gesprek te zijn totdat de ander je begrijpt. Daarbij moet niet vergeten worden dat ICT-professionals zijn aangenomen om gestructureerd te denken en te handelen: iets werkt wel of werkt niet en dus niet soms wel en soms niet.
Een zorgprofessional en zorgmanager denken anders: in allerlei grijstinten. In de praktijk betekent dit dat we met elkaar regels en werkwijzen afspreken maar dat er ook veel omstandigheden zijn om daarvan af te wijken. En dat is lastig voor een ICT-professional om te realiseren en lastig voor de gebruiker/manager om te accepteren dat standaard de norm is omdat het daardoor eenvoudiger en vaak ook goedkoper wordt.
Collectieve actie!
Het slaan van de brug is een gezamenlijke actie van bestuur/management en ICT-directeur. Het gaat om begrip en vertrouwen met respect voor ieders professie. Het helpt enorm als je samen met elkaar het goede gesprek kunt voeren en vervolgens doet wat je hebt afgesproken. Durf stappen te zetten en bevestig afspraken en spelregels, zodat je gezamenlijk in actie bent en samen verder bouwt!
Verpleeghuis van de toekomst
ZorgSpectrum is met Zorgkantoor Zilveren Kruis en collega-zorgorganisatie Vecht en IJssel in 2021 het fieldlab 'verpleeghuis van de toekomst' gestart. Het fieldlab is te vinden op de ZorgSpectrum-locatie De Kuifmees in Nieuwegein. Zorginnovatie, maar ook sociale innovatie, wordt hierbij op een etage van deze locatie in de praktijk van alledag toegepast.
Het doel van het fieldlab is om samen met zorgprofessionals (die 'zorgverbeteraars genoemd worden') al lerend te experimenteren met hoe de zorg van de toekomst er in het verpleeghuis uit ziet. De twee zorgaanbieders trekken samen op en wisselen ervaringen uit, met als doel dat er meer én sneller kennis beschikbaar komt over wat goed werkt in de praktijk.
Zo zijn zorgverbeteraars en mantelzorgers betrokken bij het opstellen van een holistische visie die past bij de ambities van het verpleeghuis van de toekomst: het bieden van persoonsgerichte zorg waarbij Digitaal gekeken wordt wat er mogelijk is. Samen met het Netwerk van bewoners, zijn zorgverbeteraars gericht op persoonsgerichte zorg en Aandacht voor bewoners (D.N.A.). Volgens deze visie bespreekt het team dagelijks waar de zorg en ondersteuning verbeterd kan worden en hoe de talenten van zorgverbeteraars worden ingezet.
