CTcue maakt multicenter onderzoek makkelijker

De eerste covidpatiënten lagen de gehele ziekenhuisopname in isolatie. Gaandeweg bleek dat niet altijd nodig te zijn. Maar wat is dan wel de juiste isolatietermijn? In een groot multicenter-project - SCIP-COVID-19 - doen zeven ziekenhuizen en een kenniscentrum hier onderzoek naar, op basis van data van duizenden covidpatiënten die tussen februari 2020 en december 2021 in zeven ziekenhuizen lagen. Die enorme hoeveelheid data wordt in drie ziekenhuizen verzameld met CTcue.

“Er was en is nog steeds heel weinig bekend over de juiste en veilige duur van isolatie, en dus is er tot op heden gehandeld volgens het motto ‘better safe than sorry”, begint projectleider Anne Voor in ’t holt van het Erasmus MC. “Met dit project willen we nieuwe criteria opstellen voor het beëindigen van isolatie vanuit de hypothese dat de duur van isolatie nu te lang is.” 

Internist-infectioloog Emile Schippers tekende namens het HagaZiekenhuis voor de verzameling en oplevering van de eerste dataset. Tijdens de pandemie zat hij in de FMS COVID-19 expertgroep. “Toen de pandemie losbarstte, liepen we tegen grote kennishiaten aan. De juiste isolatieduur was er daar één van. En dan hebben we het over een hiaat met grote gevolgen voor de werkdruk, patiënt en opnamecapaciteit.”

Arbeidsintensief proces

Het onderzoeksproject bestaat uit drie onderdelen: patiëntdata en informatie over de toegepaste infectiepreventiemaatregelen over de tijd, een laboratoriumonderzoek, en een werkpakket waarin alle gegevens samenkomen met als eindproduct nieuwe criteria. 

“Met name het verzamelen van alle patiëntgegevens bleek een enorme klus te zijn”, stelt Schippers. “Het was niet haalbaar om dat handmatig te doen. We hadden diepe, longitudinale gegevens nodig op patiëntniveau met herhaalde metingen. Per patiënt moesten voor alle opnamedagen voor zo’n dertig parameters gegevens worden verzameld: van labmetingen en lichaamstemperatuur tot diagnostiek en PCR-testen. Enorm arbeidsintensief en foutgevoelig als je dat met de hand doet.” 

Voor in ’t holt voegt toe: “We willen de groep patiënten die de gehele opname in isolatie heeft gelegen vergelijken met de groep die er tijdens de opname al uit is gehaald. Dat betekent dat we gegevens nodig hebben vanaf de eerste opnamedag. Het gaat dan ook over symptomen, vaccinatiestatus, onderliggend lijden en medicatiegebruik. De eerste drie staan vaak in vrije tekstvelden in het EPD staan geregistreerd. Dat is een probleem, want daarin kan je normaal gesproken niet zoeken.” 

Bovendien liepen er verschillende tijdlijnen door elkaar, omdat in ieder ziekenhuis op andere momenten, ander infectiepreventiebeleid werd ingevoerd op basis van adviezen vanuit de FMS expertgroep, de lokale situatie en voortschrijdend inzicht. 

Maar wat ‘normaal gesproken’ niet kan, kan met CTcue wel: zoeken in ongestructureerde data. Dat wisten drie van de aan SCIP-COVID-19 deelnemende ziekenhuizen uit ervaring al. “Mijn collega’s waren er erg over te spreken”, aldus Schippers. CTcue helpt aan de hand van privacy-by-design technologie om data op diverse plekken in het ziekenhuis eenduidig te ontsluiten en analyseren. In tegenstelling tot de meeste systemen zoekt CTcue dus ook in ongestructureerde data, zoals vrije tekstvelden en brieven. Schippers: “Die vindbaarheid gaat heel ver, je kunt zelfs zoeken in ontslag- en opnamebrieven. Dat is echt de kracht van CTcue.”

De juiste query

Schippers benadrukt daarbij dat de juiste vraag stellen van cruciaal belang is. “Je moet eerst een query opstellen en dat is een hele klus. Wij hebben dat niet alleen hoeven doen, we kregen hulp van IQVIA. Daar zitten mensen die vaak een medische achtergrond hebben en zelf ook wetenschappelijk onderzoek hebben gedaan. Wij gaven input op inhoud, zij stelden ons de vragen die nodig waren om de juiste query op te stellen.”

Het is een proces van trial en error, vervolgt Schippers: je maakt een query, ziet wat eruit komt en stelt bij totdat je de juiste gegevens terugkrijgt en daarmee vaststelt dat je dus de juiste vragen hebt geformuleerd. “Het is dus geen plug and play, maar als je het eenmaal hebt, dan heb je een heel mooi systeem voor geautomatiseerde data-extractie. We hadden dit op geen enkele andere manier kunnen doen.”

De query is nu – met enige aanpassingen – ook te gebruiken in de andere ziekenhuizen die met CTcue werken, benadrukt Voor in ’t holt: “Ieder ziekenhuis heeft zo zijn eigenaardigheden, dus er is altijd validatie nodig van de query. Dat er verschillende EPD’s zijn, maakt voor CTcue niet uit. Maar ieder EPD is wel weer anders opgebouwd, patiënten zijn op een andere manier vindbaar en sommige data staan niet in de EPD’s maar in andere systemen.” 

Multicenter-onderzoek

Op dit moment is het team nog volop bezig met dataverzameling. “Van drie van de zeven ziekenhuizen hebben we straks een uniforme dataset”, aldus Voor in ’t holt. “De andere ziekenhuizen hebben geen CTcue, dus daar kunnen we bijna alleen in gestructureerde data zoeken. Maar het is erg prettig dat we in ieder geval drie identieke databases hebben. We hebben nu al veel waardevolle data verzameld, die ook voor andere onderzoeken met andere onderzoeksvragen gebruikt kunnen worden. Dat is het mooie: CTcue kan multicenter-onderzoek een boost geven, omdat het makkelijker wordt gemaakt en je na validatie de query kunt kopiëren.”

Schippers ziet nog veel meer mogelijkheden voor interessante onderzoeken: “CTcue maakt onderzoek mogelijk waarvan je voorheen niet durfde te dromen. Je zag jezelf al van al die patiënten de data handmatig verzamelen… Sinds ik hiermee heb gewerkt, ben ik allerlei nieuwe, creatieve dingen gaan bedenken. We kunnen er een gigantische schat aan informatie mee ontsluiten en analyseren. Het brengt ons naar het begin van een nieuw tijdperk met ongekende mogelijkheden. Maar je kunt het niet even uitbesteden aan je ICT-afdeling, je hebt er echt goed getrainde mensen voor nodig. Ik zie voor me dat ieder STZ-ziekenhuis (Samenwerkende Topklinische Ziekenhuizen, red.) hier over een paar jaar speciaal getrainde mensen voor in dienst heeft.”