De zorgsector staat voor enorme uitdagingen. De vergrijzing neemt toe, het personeelstekort groeit en digitalisering verandert de manier waarop zorg wordt verleend. In deze context is het essentieel dat mensen met een zorgbehoefte de regie over hun eigen zorg krijgen. In dit artikel willen we aantonen hoe het project 'Patiënt in Regie' hieraan kan bijdragen, met als ultiem doel zelfmanagement en betere gezondheidsuitkomsten voor iedereen.
Regie bij de patiënt betekent dat patiënten – samen met hun naasten en mantelzorgers - een actieve rol spelen in hun zorgproces. Ze hebben de regie over hun eigen zorg omdat ze helder kunnen maken wat voor hun persoonlijke leven ertoe doet en wat ze dus van de zorgverleners vragen. Zodat ze goed voorbereid kunnen meepraten en beslissen over hun behandeling - en ook de regie hebben over hun eigen zorg. Dit is niet vanzelfsprekend; zorgverleners moeten ruimte creëren voor deze participatie en instrumenten inzetten om patiënten te ondersteunen.
Van patiënt naar partner
Fatima (58) leeft met chronische pijn. Jarenlang werd ze van specialist naar specialist gestuurd, zonder dat iemand vroeg wat voor haar écht belangrijk was. Tot ze een wijkverpleegkundige ontmoette die haar vroeg: “Wat zou voor u het leven weer de moeite waard maken?” Het antwoord was simpel: weer kunnen koken voor haar kleinkinderen. Samen stelden ze een plan op, met kleine stappen richting zelfstandigheid. Niet de aandoening, maar haar leven stond centraal. En dat maakte het verschil.
Wanneer mensen met een zorgbehoefte daadwerkelijk regie ervaren over hun gezondheid, verandert alles. Ze nemen beter geïnformeerde beslissingen, voelen zich gesteund en ervaren meer grip op hun leven. Dit leidt aantoonbaar tot betere gezondheidsuitkomsten, hogere tevredenheid en efficiëntere zorgprocessen.
Door actief betrokken te zijn bij de eigen behandelkeuzes en door gebruik te maken van de beschikbare (digitale) mogelijkheden voor eigen regie, kan een patiënt de eigen zorg beter afstemmen op zijn persoonlijke doelen. Zo is de patiënt partner in het eigen proces.
Betere uitkomsten
Patiënten die de regie over hun zorg nemen, ervaren betere uitkomsten. Wanneer patiënten actief betrokken zijn, kunnen ze beter geïnformeerde beslissingen nemen en voelen ze zich meer gesteund in hun zorgtraject. Dit leidt tot betere gezondheidsuitkomsten, een hogere kwaliteit van zorg, en een efficiëntere zorgverlening.
Bovendien ervaren patiënten meer tevredenheid en een gelijkwaardige relatie met hun zorgverleners. Onderzoek van het Nivel bevestigt dit beeld: patiënten die meer regie ervaren, rapporteren een hogere kwaliteit van leven en betere afstemming van zorg op hun behoeften. Zelfmanagement is daarbij het ultieme doel – en technologie speelt hierin een sleutelrol.
Specifieke digitale tools maken het mogelijk om medische gegevens veilig op te slaan, te beheren en te delen. Daarmee wordt de patiënt écht eigenaar van zijn zorgdata – en dus van zijn zorgpad.
Inzichten uit ronde tafel
Op 27 maart kwamen zorgprofessionals, patiëntvertegenwoordigers en andere stakeholders samen bij Capgemini Invent. De inzichten uit deze bijeenkomst vormen de kern van het project.
Hans van de Velde introduceerde het concept van een dynamisch zorgprofiel: een persoonlijk document waarin mensen hun wensen en voorwaarden voor zorg vastleggen. Dit profiel fungeert als brug tussen mens en systeem, en bevordert gelijkwaardigheid en verantwoordelijkheid. Zoals Hans van de Velde het treffend verwoordde: “Iedereen wordt CEO van zijn eigen zorg”.
Marita Bossers en Geert-Jan van Hal benadrukten het belang van een zorgcultuur waarin de mens centraal staat. Ze benoemden het spanningsveld tussen systeemwaarden (zoals efficiëntie en kosten) en persoonlijke waarden (zoals autonomie en betekenis). Zorgverleners spelen hierin een sleutelrol: zij moeten ruimte durven geven aan de mens achter de patiënt.
Annelies van den Berg, directeur van Patiënt in Regie, riep op tot een actieve rol van zorgverzekeraars. Innovatie en communicatie zijn essentieel, maar alleen effectief als ze bijdragen aan zeggenschap van patiënten, ook gezien van uit hun persoonlijke behoeften en hun kwaliteit van leven. Kostenbesparing mag geen belemmering zijn voor menselijke regie.
Waarom dit werkt
Onderzoek van onder andere Nivel toont aan dat regie en zelfmanagement leiden tot:
- Betere gezondheidsuitkomsten.
- Hogere patiënttevredenheid.
- Lagere zorgkosten.
- Betere afstemming op individuele behoeften.
Voor zorgverleners betekent dit meer werkplezier en minder bureaucratie. Voor zorgverzekeraars: doelmatiger zorg. Voor beleidsmakers: een toekomstbestendig systeem. Voor patiënten: een leven met meer autonomie en kwaliteit.
Conclusie
De ronde tafel bood waardevolle inzichten in hoe patiënten de regie over hun zorg kunnen nemen. De discussies benadrukten het belang van samenwerking tussen patiënten, zorgverleners en andere stakeholders om een toekomstbestendige en patiëntgerichte zorgomgeving te creëren.
Wetenschappelijk onderzoek ondersteunt deze bevindingen. Zo blijkt uit een studie van het Nivel dat patiënten die meer regie hebben over hun zorg, betere gezondheidsuitkomsten ervaren en meer tevreden zijn met de zorg die ze ontvangen. Daarnaast toont onderzoek aan dat zelfmanagement en eigen regie leiden tot een hogere kwaliteit van leven en een betere afstemming van de zorg op de individuele behoeften van patiënten.
Oproep tot actie
Annelies van den Berg, initiatiefnemer van Patiënt in Regie, roept stakeholders op om samen te werken aan het interesseren van zorginstellingen voor het in de praktijk brengen van de ‘Patiënt in Regie’-aanpak.
Werk mee aan een zorgsysteem waarin mensen niet alleen patiënt zijn, maar vooral mens. Neem contact met Annelies van den Berg op en draag bij aan de implementatie van deze innovatieve benadering in de praktijk. info@patientinregie.care.
De ronde tafel is een initiatief van Patiënt in Regie en Capgemini Invent.
Use cases: regie in actie
Dynamisch Zorgprofiel in de ggz
Een ggz-instelling introduceert een digitaal zorgprofiel waarin cliënten hun hersteldoelen, voorkeuren en grenzen vastleggen. Tijdens behandelgesprekken wordt dit profiel als uitgangspunt genomen. Resultaat: cliënten voelen zich gehoord, therapietrouw stijgt en behandeltrajecten worden korter.
Zelfmonitoring bij COPD
Patiënten met COPD gebruiken een app die hun ademhaling, activiteit en medicatiegebruik bijhoudt. De app geeft feedback en waarschuwt bij afwijkingen. Hierdoor kunnen patiënten vroegtijdig ingrijpen en ziekenhuisopnames voorkomen.
Beslisconsult bij de huisarts
Huisartsenpraktijken implementeren een beslisconsult waarbij patiënten vooraf via een keuzehulp hun voorkeuren aangeven. Tijdens het consult wordt samen een behandelplan opgesteld. Dit verhoogt de betrokkenheid en vermindert onnodige verwijzingen.
Digitale regie voor mensen met verstandelijke beperking
Een zorgorganisatie ontwikkelt een visueel dashboard waarin cliënten met een verstandelijke beperking samen met hun begeleiders keuzes kunnen maken over dagbesteding, zorgmomenten en persoonlijke doelen. Dit vergroot hun autonomie en betrokkenheid.
Ouderenzorg met regiekaarten
In een verpleeghuis gebruiken bewoners en familieleden ‘regiekaarten’ om aan te geven wat voor hen belangrijk is in het dagelijks leven. Deze kaarten worden besproken in multidisciplinaire overleggen. Resultaat: meer persoonsgerichte zorg en minder conflicten.
Oncologie: regie bij levenskeuzes
Kankerpatiënten krijgen ondersteuning van een zorgcoach die hen helpt bij het maken van keuzes over behandelingen, kwaliteit van leven en palliatieve zorg. De coach gebruikt een gestructureerde methodiek om wensen en grenzen in kaart te brengen.
CV
Geert-Jan van Hal is lid van de Redactieraad van ICT&health en is partner digitale zorg.
Annelies van den Berg is directeur van Patiënt in regie.
Puck de Waal is Senior Consultant | Intelligent Health bij Capgemini Invent Netherlands.
