Aan de ene kant krapte op de arbeidsmarkt, aan de andere kant snel stijgende personeelskosten. Dat zijn de omstandigheden waarin de zorgsector momenteel moet opereren en dat levert de nodige problemen op. Allereerst nemen de totale kosten van medewerkers snel toe, niet in de laatste plaats door de afgesproken stijgingen in de nieuwe CAO-afspraken die 10 tot 15% bedragen tot en met 2024.
Sectorbreed anticiperen zorgfinancials een gemiddelde stijging van de directe loonkosten van 6.8% in 2023 en nog eens 7.5% in 2024. Maar ook door de toenemende inzet van ZZP’ers en uitzendkrachten, die aanzienlijk duurder zijn dan personeel in loondienst, stijgen de personeelskosten. De sector verwacht zelfs dat de kosten van personeel niet in loondienst (PNIL) in 2024 met 5,2% zullen stijgen.
Personeelskosten stijgen snel
De personeelskosten stijgen dus snel door, terwijl er tegelijkertijd een groot tekort is aan medewerkers. In een brief aan de Tweede Kamer in de vierde week van maart 2023 laat minister Conny Helder weten dat, ondanks allerlei maatregelen, het personeelstekort in de zorg de komende tien jaar zorgwekkend zal toenemen. In 2032 wordt zelfs een tekort verwacht van 155.000 zorgmedewerkers. Als die prognose wordt aangepast aan de effecten van onder meer IZA en WOZO, blijft het verwachte tekort nog steeds 138.000 medewerkers.
Krokodillenbek wijd open
Die hogere loonkosten enerzijds en het personeelstekort anderzijds zorgen voor een metaforische krokodillenbek die steeds wijder open gaat staan. De zorg zit kortom in een lastige spagaat. Jorrit Wigchert, voorzitter van Fizi, verwoordt het op de website van Fizi als volgt: “Het is belangrijk dat onze handen aan het bed een passend salaris krijgen. Maar het geld voor de salarisverhoging moet ergens vandaan komen. Naast compensatie voor gestegen loonkosten zullen organisaties nu moeten investeren in structurele kostenbesparing richting de toekomst”.
Ofwel: juist nu zijn investeringen in digitalisering, thuismonitoring, passende zorg, huisvesting, duurzaamheid en e-health extra belangrijk, terwijl daarvoor vooralsnog onvoldoende financiering voor lijkt te zijn. Daan van Houtum senior adviseur van Finance Ideas stelt: “De loonstijging die volgt uit de cao-afspraken van verschillende deelsectoren komt (nog) niet volledig terug in de Overheidsbijdrage in de Arbeidskostenontwikkeling (OVA) voor 2024. Een lagere operationele marge gaat ten koste van de investeringscapaciteit in de sector, terwijl zorginstellingen juist nu moeten investeren in vastgoed en innovatieve e-health oplossingen om de afhankelijkheid van personeel te verkleinen”.
