Reumatoïde artritis is de meest voorkomende auto-immuunziekte. Alleen al in Europa lijden er vijf miljoen mensen aan. Bij het LUMC wordt al tientallen jaren onderzoek gedaan om deze ziekte zo snel mogelijk te herkennen. Er wordt bijvoorbeeld in Leiden systematisch gezocht naar meerdere digitale diagnosetools, waarmee ziekten bij patiënten met spier- en gewrichtsklachten eerder kunnen worden vastgesteld.
Chronische pijnklachten
Reumatoloog en hoogleraar Van der Helm legt op de website van LUMC uit waarom een vroege diagnose juist voor de behandeling van reumatoïde artritis zo belangrijk is. “De ziekte begint met ontstekingen in handen en voeten. Later kunnen ook alle andere gewrichten ontstoken en beschadigd raken. Dat veroorzaakt chronische pijnklachten, waarvoor mensen levenslang behandeling nodig hebben. Als we de ziekte eerder herkennen en behandelen, vermindert de ziektelast voor patiënten en kan de ziekteduur bekort worden. Mensen blijven dan beter functioneren en kunnen blijven werken.”
Reumatoïde artritis
Reumatoïde artritis is totaal iets anders dan artrose. Het gaat hier om een chronische ontstekingsziekte, waarbij het afweersysteem het slijmvlies – dat de binnenkant van de gewrichten bekleedt – aanvalt. Artrose is een natuurlijk proces dat hoort bij het ouder worden. Dat is reumatoïde artritis niet. In de volksmond wordt reumatoïde artritis vaak reuma genoemd. Dat klopt niet helemaal want het gaat hier om een, veel voorkomende vorm, van reuma. Reuma is namelijk de verzamelnaam voor alle een groot aantal gewrichtsaandoeningen.
Vroeger kwamen veel mensen met reumatoïde artritis nog vaak in de rolstoel terecht. De afgelopen 20 jaar komt dit veel minder voor dankzij een snellere diagnose en betere behandelingen. Maar het blijft een chronische ziekte, waar mensen dagelijks last van hebben en die onder meer kan leiden tot verlies van werk. Door gewrichtsontstekingen in een nog vroeger stadium te ontdekken, met bijvoorbeeld een draagbare MRI en AI, wil het onderzoeksteam van LUMC kijken hoe chronische klachten en beperkingen zoveel mogelijk kunnen voorkomen. Het is in ieder geval zo dat de ziekte meestal, net als bijvoorbeeld bij huidkanker en andere vormen van kanker, beter behandeld kan worden naarmate hij eerder wordt ontdekt.
Draagbare MRI en AI
Met een draagbare MRI-scanner, in combinatie met artificiële intelligentie (AI), wil hoogleraar en reumatoloog Annette van der Helm dus de ziekte bij meer mensen in een vroeger stadium opsporen. Onderzoek laat zien dat een MRI-scan een betrouwbare manier is om gewrichtsontstekingen op te sporen. In de dagelijkse praktijk wordt dit echter vanwege de hoge kosten van zo’n scan nauwelijks gedaan.
Om de MRI-scan toegankelijker te maken voor meer patiënten zocht Van der Helm samenwerking met Andrew Webb, hoogleraar fysica van MRI. “Deze bouwt met een team aan een kleine draagbare en betaalbare MRI-scan voor derdewereldlanden die ook goed bruikbaar kan zijn voor de opsporing van gewrichtsontstekingen.”
Scans automatisch beoordelen
In de praktijk heeft zo’n draagbare MRI-scanner aanzienlijk minder magnetische power dan een reguliere MRI, maar dit probleem kan met pure rekenkracht en AI worden gecompenseerd, waardoor betrouwbare diagnostiek toch mogelijk wordt. Een gewone MRI-scanner kost al snel miljoenen terwijl zo’n draagbare versie al voor duizenden euro’s te verkrijgen is. Berend Stoel, assistent professor Radiologie van het Laboratorium voor Klinische en Experimentele Beeldverwerking werkt ook mee met het onderzoek en gebruikt AI om de mobiele MRI-scans automatisch te kunnen beoordelen. Van der Helm: “Met een kleine draagbare MRI-scan in combinatie met AI kunnen we op een praktische manier ook buiten het ziekenhuis scans mogelijk maken.”
