De digitale vorm van glucose monitoring is een mooi voorbeeld van zinnige zorg(verbetering). Het blijft echter een uitdaging om te bepalen wanneer een digitale innovatie ook werkelijk leidt tot zinnige zorg of zorgverbetering, vertelde Hans Ossebaard, adviseur Innovatie & eHealth, Zorginstituut Nederland, tijdens de ICT&health World Conference, afgelopen vrijdag 22 juni in het Haagse World Forum.
Wat is zinnige zorg
“Zinnige zorg is een van onze vlaggenschepen. Maar wat is zinnig? Levert het dezelfde zorg op tegen lagere kosten? Betere zorg tegen dezelfde kosten? En wat is dan de definitie van beter? Is het beter wanneer een patiënt niet langer naar het ziekenhuis moet voor een routinecontrole maar dit thuis met een wearable kan uitvoeren? Of wanneer betere monitoring er voor zorgt dat een ziekenhuisopname voorkomen wordt, en daarmee extra kosten?
Dat laatste is in ieder geval zinnig volgens Ossebaard, aangezien de zorgkosten tussen 2015 en 20140 volgens het RIVM gaan verdubbelen naar 174 miljard euro. Dat is 9.600 euro per huishouden versus 5.100 euro nu. Twee derde van de stijging zou het gevolg zijn van ‘nieuwe technologie’. Daarbij maakt Ossebaard wel de kanttekening dat het merendeel hiervan bestaat uit nieuwe, vaak duurdere medicatie. De kostenstijging als gevolg van nieuwe technologie is niet duidelijk aangegeven door het RIVM in haar toekomstverkenning.
E-health al lang op doorbreken
Nederland staat volgens Ossebaard op veel gebieden bovenaan internationale lijsten als het gaat om digitale ontwikkeling, zoals de beschikbaarheid van snel breedband internet, zowel vast als mobiel. “Toch staat e-health in ons land al 15 jaar op het punt van doorbreken zonder dat het al gebeurd is. Hoe kan dat? Innovatie in de zorg, automatisering gaat moeizaam omdat zorg meer dan welke andere sector ook enorm veel mensenwerk is.”
Terwijl de urgentie van verandering vanwege vergrijzing en groeiende personeelstekorten duidelijk is, blijken culturen van organisaties nieuwe technologie moeilijk te kunnen adopteren. Daarnaast is er voor digitale innovaties vaak een lange time-to-market, terwijl de baten van de investering ook regelmatig terechtkomen bij andere partijen dan de oorspronkelijke financierder.
“Een derde probleem, waar wij als Zorginstituut in beeld komen, is het bewijzen of iets ook écht werkt. Werkt een e-health oplossing net zo goed als een bestaande oplossing, bijvoorbeeld online therapie tegen depressie, dan komt het over het algemeen gewoon in het basispakket terecht. Dat bewijs is echter vaak een kwestie van jaren onderzoek. Tegen die tijd kan een startup al gefaald hebben of kan er investeringsvermoeidheid ontstaan.”
Het gaat goed met digitale productinnovatie
Hoewel Ossebaard een moeizaam perspectief voor e-health schetst, ziet hij ook positieve ontwikkelingen. “Het gaat goed met productinnovatie zelf. Verzekeraars hebben hier een cruciale rol in de bekostiging. Dat is vaak lastig als betere digitale zorg duurder is. Maar er is ruimte voor ontwikkeling en validatie. Steeds vaker zien we dat digitale producten er toch wel komen. Zelf proberen we daar ook aan bij te dragen door te kijken of bijvoorbeeld blockchain als technologie kan bijdragen aan zorgvernieuwing.”
De overheid speelt geen bepalende rol bij productinnovatie, faciliteert alleen met regulering en financiering. Zo is er ook vaak voorwaardelijke financiering te krijgen, al kan dit een bureaucratisch moeras zijn volgens de spreker van het Zorginstituut. Reden waarom dit waarschijnlijk wordt omgezet in een eenvoudiger subsidiemodel.
Rol van overheid
De rol van overheid komt meer terug bij procesinnovatie – in organisaties – en nog meer bij systeeminnovatie, het ontwikkelen van een duurzaam, op termijn houdbaar zorgmodel. “Als Zorginstituut hebben wij hier een ondersteunende rol. Als wij e-health waar dat zinvol is in toenemende mate als alternatief in het basispakket van zorgverzekeraars brengen, dan faciliteert dat de ondergrond waar proces- en systeeminnovatie op kunnen voortbouwen. Want uiteindelijk moet nieuwe zorg wel zinvolle zorg zijn.”
