Het aantal behandelingen tegen kanker is de laatste jaren snel toegenomen en wordt preciezer en effectiever. In de volksmond zijn operaties, chemo en bestraling de bekendste behandelmethoden. Maar ook immuuntherapie wordt steeds vaker, onder meer bij patiënten voor wie er geen andere opties meer zijn, ingezet. Uit onderzoek blijkt namelijk dat het eigen immuunsysteem in sommige gevallen verrassend effectief is tegen tumoren. Wanneer virussen, bacteriën of schimmels je lichaam binnendringen stuurt ons immuunsysteem daar direct zogeheten T-cellen op af. De afgelopen jaren werd in de oncologie ontdekt dat die cellen ook de strijd met tumoren kunnen aanbinden.
Eigen afweersysteem
Het gehonoreerde onderzoek betreft specifiek CAR-T immuuntherapie, een relatief nieuwe behandeling. Hiermee kunnen sinds enkele jaren uitbehandelde patiënten met lymfeklierkanker toch nog soms beter kunnen worden. ‘Bij de patiënt worden T-cellen uit het bloed gehaald en genetisch aangepast in het laboratorium’, valt te lezen op de website van UMCG. ‘Er wordt een zogeheten CAR (Chimere Antigen Receptor) aan de T-cel toegevoegd. Dat leidt er uiteindelijk toe dat de T-cel (die na de behandeling een CAR-T-cel is geworden) de kankercellen herkent en aanvalt. Het eigen afweersysteem van de patiënt wordt dus afgericht om de kankercellen uit te schakelen.’
Revolutionaire vooruitgang oncologie
Het gaat hier volgens onderzoeksleider professor Edwin Bremer om een revolutionaire vooruitgang in de oncologie. Bij de helft van patiënten met een speciaal soort lymklierkanker (diffuus grootcellig B-celllymfoon) blijkt CAR-T immuuntherapie effectief. Met de EU-subsidie gaat het UMCG samen met universiteiten en biotechbedrijven het productieproces van CAR-T cellen optimaliseren voor lokale productie. De productie vond eerst in Amerika plaats, maar door het zelf te doen kan er kostbare tijd voor de patiënt worden gewonnen. ‘We zullen ons richten op de vraag waarom de behandeling bij de ene patiënt wel aanslaat en bij de andere niet. Op basis van deze kennis een nieuwe generatie CAR-T cellen ontwikkelen die in het ziekenhuis met door ons ontwikkelde technieken kunnen worden geproduceerd’, vertelt onderzoeksleider prof. Edwin Bremer.
Immunotherapie & facts
Op het gebied van immunotherapie is het afgelopen jaar, naast het state of the art onderzoek naar de CAR-T immuuntherapie, ook veel ander goed nieuws geweest. In het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis ontdekte kankeronderzoeker Daniela Thommen bijvoorbeeld een oplossing voor een groot probleem. Ze slaagde erin om met tumor-fragmentjes te voorspellen of bijbehorende patiënt wel of niet goed gaat reageren op immunotherapie. De resultaten van dit onderzoek zijn onlangs gepubliceerd in Nature Medicine. Ander nieuws is dat immuuntherapie steeds vaker niet alleen in het ziekenhuis kan worden gegeven, maar ook thuis of dicht in de buurt, Dit kan bijvoorbeeld sinds kort bij het Albert Schweitzer, waar hiervoor een speciaal transmuraal team is opgetuigd.
