Er is in Nederland op zich geen gebrek aan gezondheidsdata, maar beschikbare gezondheidsdata worden te weinig hergebruikt. Dat blijkt uit een inventarisatie van welke initiatieven en/of constructies er in Nederland bestaan om (zorg)data beschikbaar te maken voor kunstmatige intelligentie (AI). 23 initiatieven zijn meegenomen in de inventarisatie. Bij een andere inventarisatie bleek al dat AI-technologie vooral in de medisch-specialistische zorg wordt toegepast.
Capgemini Invent begon in augustus in opdracht van het programma Waardevolle AI voor gezondheid van VWS met een inventarisatie van welke initiatieven en/of constructies er in Nederland bestaan om (zorg)data beschikbaar te maken voor kunstmatige intelligentie. Specifiek betrof het data die vanuit meerdere bronnen ontsloten worden. Behalve naar inzicht in de beschikbare, geschikte, initiatieven wordt ook gekeken naar mogelijke (toekomstige) noodzakelijke aanvullingen.
Samenhangend beeld
Op basis van verdiepende vragenlijsten en gesprekken heeft CapGemini nu een samenhangend beeld gevormd van de huidige situatie én de belangrijkste vraagstukken rond databeschikbaarheid in gezondheid en zorg. Het vergroten van databeschikbaarheid is volgens het bureau belangrijk voor het benutten van de kracht van AI. Hierbij gaat het om gezondheidsdata decentraal toegankelijk te maken voor toepassingen zoals machine en deep learning en ervoor te zorgen dat er goed samengewerkt kan worden door zorgprofessionals in de gezondheidspraktijk.
Voor AI is het namelijk van belang dat er op een veilige, betrouwbare en transparante manier voldoende en kwalitatief goede data beschikbaar is. Dan kan AI optimaal helpen om zoveel mogelijk waarde uit de data te halen: door haar kracht om te voorspellen, zelf analyses te doen en daarvan te leren om tot op maat gemaakte adviezen of acties te komen. Dit biedt mogelijkheden voor bijvoorbeeld toepassingen op het gebied van preventie, maar ook voor zelfmanagement, snellere en betere diagnostiek en behandeling. AI draagt zo bij aan betere gezondheid en/of het voorkomen, verplaatsen, of vervangen van zorg.
Gebrek aan toegankelijke data
Enkele belangrijke bevindingen van Capgemini Invent:
- Er is gebrek aan toegankelijke gezondheidsdata. De focus in het veld ligt op dit moment nog vooral op het verzamelen, verwerken/bewerken en beschikbaar stellen van de data via samenwerkingsconstructies of het openen van nieuwe bronnen.
- Het vergroten van de databeschikbaarheid is voor de onderzochte partijen een belangrijk doel. Initiatieven, zoals de Personal Health Train, bieden nu alternatieven om data decentraal op te slaan en te analyseren.
- AI wordt op dit moment gezien als de volgende logische stap na brede databeschikbaarheid van gezondheidsdata. Het kost tijd voordat waardevolle AI kan worden ontwikkeld en toegepast met de data geboden door constructies.
- Om databeschikbaarheid voor gebruik van AI te vergroten, is er een aantal mogelijkheden: samenbrengen van initiatieven, verbreden van de beschikbaarheid door een centraal aanspreekpunt om het aanbod te vergroten, verbinding met de industrie opzoeken en aandacht voor vertrouwen uit de samenleving door goede informatievoorziening naar burgers en patiënten.
Brandstof voor AI
Goede en kwalitatief waardevolle data is de brandstof voor toepassing van kunstmatige intelligentie in de zorg. De focus van het zorgveld ligt nu op het verzamelen van data voor wetenschap en registraties, terwijl voor verdere opschaling het omdraaien van het perspectief nodig is. Hoe kan de waarde van data worden omgezet naar toegevoegde waarde voor de zorgverleners, patiënten en burgers? Door hen te betrekken, kan er gerichter relevante data worden verzameld voor AI-toepassingen die hen helpen in de praktijk.
Samenwerken en leren is het motto van het programma ‘Waardevolle AI voor gezondheid’ van VWS. Daarom gebruikt het programma de resultaten van het onderzoek naar databeschikbaarheid als input om met de NL AI Coalitie, (koepel)organisaties en de coalitie rond het dataconvenant gezamenlijk te werken aan scenario’s om databeschikbaarheid voor AI in Nederland te borgen.
AI vooral voor diagnostiek
In september kwam consultancybureau KPMG met de uitkomsten van een inventarisatie welke kunstmatige intelligentie (AI) toepassingen in Nederland op dit moment voor gezondheid en zorg worden ingezet in de praktijk. Daaruit bleek onder meer dat de medisch-specialistische sector in Nederland koploper is in AI-toepassingen, vooral in diagnostiek. In de gehandicaptenzorg en jeugdzorg worden AI-toepassingen zoals machine en deep learning nog weinig toegepast. De meeste toepassingen hebben als doel het verbeteren van de zorgkwaliteit of de doelmatigheid van de zorg.
Halverwege oktober stelde het programma Waardevolle AI voor gezondheid dat een actieteam van experts en vertegenwoordigers van (koepel)organisaties een proces gaat vormgeven om te komen tot een veldnorm voor het beoordelen van de (medische) kwaliteit en effectiviteit van AI-gestuurde voorspellende algoritmen voor gezondheid en zorg. Om de volgende stappen in het proces te maken, vroeg het actieteam om hulp van experts in AI-gestuurde voorspellende algoritmen voor de gezondheidszorg, die samen de normering gaan uitdenken en –werken.
Bekijk hier het rapport ‘Nulmeting databeschikbaarheid in gezondheid en zorg’.
