De CAESAR-onderzoeksgroep van Amsterdam UMC heeft een AI-tool ontwikkeld die automatisch levertumoren laat zien op CT-scans van patiënten met naar de lever uitgezaaide darmkanker. Zo krijgen artsen snel inzicht in de grootte van tumoren. De tool wordt nu in de dagelijkse praktijk verder ontwikkeld. Onderzoeker Michiel Zeeuw legt uit hoe deze innovatieve software tot stand is gekomen.
Darmkanker en staat voor zowel mannen als vrouwen op de vierde plek in Nederland als kankersoort die het vaakst optreedt. In 2022 zijn er bijvoorbeeld 12.000 nieuwe patiënten met darmkanker gediagnosticeerd. Zeeuw vertelt op de website van Amsterdam UMC: “Darmkanker is een van de meest voorkomende kankersoorten. Bij meer dan de helft van de patiënten worden uitzaaiingen in de lever gevonden en bijna al deze patiënten krijgen chemotherapie als onderdeel van hun behandeling. Het meten van het effect van chemotherapie is van groot belang.”
“Tot nu toe werden deze metingen handmatig uitgevoerd door radiologen, door vóór en na een behandeling het verschil in diameter van de levertumoren handmatig op CT-scans te meten. Deze manier van werken is tijdrovend en niet altijd even nauwkeurig. Daarnaast kan alleen het verschil in diameter gemeten worden en niet het verschil in tumorvolume. De nieuwe AI-tool kan dit straks allemaal wel en tekent de tumoren ook nog eens automatisch in op de CT-scans.”
AI rukt op in oncologie
De recente vooruitgang in AI-technologieën speelt een steeds grotere rol in de oncologie. AI kan niet alleen behulpzaam zijn bij het in kaart brengen van levertumoren maar ook bij andere soorten kanker. Wetenschappers van de Universiteit Maastricht hebben bijvoorbeeld een AI-methode ontwikkeld die sneller en nauwkeuriger resultaten oplevert dan traditionele methoden bij het diagnosticeren van longtumoren. Deze ontwikkeling, gepubliceerd in Nature Communications, benadrukt de potentie van AI in het voorspellen van overlevingskansen voor kankerpatiënten.
In lijn met deze ontwikkelingen heeft onderzoek van het UMC Utrecht en het Prinses Máxima Centrum voor kinderoncologie aangetoond dat AI-technologie kan helpen bij het nauwkeurig vaststellen van hersentumoren tijdens operaties. Dit stelt neurochirurgen in staat hun operatieplannen direct aan te passen, wat de behandelresultaten aanzienlijk verbetert.
Daarnaast helpt een nieuw AI-systeem, ontwikkeld door Amsterdam UMC en TU Eindhoven, bij het vroegtijdig herkennen van slokdarmkanker. Deze voorbeelden tonen aan hoe AI een transformerende kracht is in de strijd tegen kanker, door diagnose én behandeling te verbeteren.
AI-tool & CEASAR onderzoeksgroep
De nieuwe AI-tool voor de slimme detectie van levertumoren is ontwikkeld met steun van KWF en Stichting Cancer Center Amsterdam. Het idee voor de ontwikkeling van de AI-tool omtrent leverkanker in Amsterdam ontstond binnen de CAESAR-onderzoeksgroep. De software werd getraind met bijna 100 CT-scans van patiënten, waarop de levertumoren met de hand zijn ingetekend. Het model is door datawetenschappers Jacqueline Bereska en Luuk Wagenaar ontwikkeld. Binnen de CAESAR-onderzoeksgroep wordt nauw samengewerkt tussen chirurgen, radiologen, oncologen en datawetenschappers.
Jammer is volgens betrokkenen van het onderzoek dat AI-toepassingen voor de zorg nog vaak in de ontwikkelingsfase blijven steken. Dat komt omdat op het moment dat het niet lukt om deze AI-tools naadloos op te laten gaan in de bestaande werkwijze van artsen en verpleegkundigen, ze in de dagelijkse praktijk vaak niet worden gebruikt. “Een essentiële stap in de ontwikkeling van deze AI-tool was dan ook de implementatie in de software die radiologen dagelijks gebruiken om onderzoeken te beoordelen”, licht Zeeuw toe.
Beslissing juiste behandeling
De AI-tool kan een significante impact hebben op de verbetering van patiëntenzorg. Het stelt radiologen in staat om met meer precisie en snelheid tumoren te evalueren en de respons op chemotherapie te beoordelen. Dit ondersteunt artsen in het maken van geïnformeerde behandelingsbeslissingen. Bovendien, als de tool aangeeft dat een behandeling onvoldoende effectief is, helpt deze informatie bij het verbeteren van de patiëntenzorg door onnodige behandelingen te vermijden. Er is ook potentieel voor toekomstige toepassingen, zoals het selecteren van patiënten voor chirurgische ingrepen. Hoewel dit nog niet onmiddellijk realiseerbaar is, biedt de AI-tool veelbelovende vooruitzichten voor de toekomst.
