Onderzoekers werken aan een apparaatje dat thuis makkelijk in het oor kan worden geplaatst en kan helpen bij de vroegtijdige opsporing van Alzheimer en Parkinson. Het gaat om een handig oor-EEG apparaat, dat net als een in-ear-koptelefoon, eenvoudig in het oor kan worden geplaatst. Het apparaatje meet de elektrische activiteit van de hersenen en brengt slaappatronen in kaart. Veranderingen in die activiteit kunnen een serieuze voorspeller zijn voor Alzheimer en Parkinson.
Dementie (Alzheimer is de meest voorkomende vorm red.) en Parkinson rukken snel op in een vergrijzende wereld. Op basis van bevolkingsonderzoek waren er in 2021 in Nederland naar schatting 290.000 mensen met dementie en plusminus 50.000 met Parkinson. Een vroegtijdige diagnose is belangrijk en het bijzondere oor-EEG apparaat kan daarbij op baanbrekende wijze bij helpen. Ook in Nederland wordt onderzocht hoe de diagnose ‘dementie’ in een eerder stadium kan worden gesteld. Onderzoekers van het UMC Utrecht zijn er bijvoorbeeld in geslaagd met behulp van eigen ontwikkelde software en hersenscans eventuele toekomstige cognitieve problemen te voorspellen.
Diagnose 10-15 jaar naar voren halen
Het nieuwe onderzoek met het oor-EEG apparaatje is baanbrekend omdat het apparaatje Alzheimer, de meest voorkomende vorm van dementie en Parkinson, op een nauwelijks belastende wijze in een vroeg stadium kan onderkennen. Rigshospitalet, de Universiteit van Aarhus en T&W Engineering werken samen aan deze EEG-in-ear koptelefoon.
Vroegtijdige opsporing is belangrijk omdat er zodoende meer behandelopties zijn. Een goed voorbeeld is de inzet van dementie-remmende medicatie zoals rivastigmine. Dit soort medicijnen geneest de ziekte niet maar kan wél de ziekte aanzienlijk vertragen. Vroege diagnose is daarbij echter essentieel , want hoe eerder je start met medicatie, hoe beter de medicijnen het ziekteproces kunnen vertragen.
oor-EEG niet belastend
Het nieuwe slimme apparaat meet in de oren de elektrische activiteit en de slaappatronen van de hersenen, die aanwijzingen kunnen geven voor vroege tekenen van deze aandoeningen. Met het project hopen de onderzoekers patiënten eerder te diagnosticeren met Alzheimer of Parkinson dan met de huidige methoden.
Professor Preben Kidmose, hoofd van het Centrum voor Oor-EEG aan de Universiteit van Aarhus licht de mogelijkheden op de website van de universiteit toe: "Alzheimer en Parkinson zijn ziektes die zich gedurende vele jaren ontwikkelen. Ze worden meestal pas ontdekt zodra mensen bijvoorbeeld geheugen gerelateerde problemen, slaapstoornissen of stoornissen in het bewegingsapparaat ontwikkelen. De diagnose wordt over het algemeen zó laat gesteld, dat eigenlijk alleen nog maar de symptomen kunnen worden behandeld. In dit project gaan we proberen om de signalen van de twee ziekten te identificeren 10-15 jaar voordat de eerste problemen zich voordoen. Als dat lukt zijn er meer en betere behandelopties mogelijk!”
PANDA-project gaat voor oor-EEG
Rigshospitalet, de Universiteit van Aarhus en T&W Engineering doen dit onderzoek naar het oor-EEG apparaat gezamenlijk. Het apparaat wordt ontwikkeld in het kader van het zogeheten PANDA-project dat staat voor ‘Progression Assessment in Neurodegenerative Disorders of Ageing’ en is een vierjarig project met een totaal budget van 3,38 miljoen euro. Centraal in het project staat de ontwikkeling van een eenvoudige thuismeting voor vroegtijdige opsporing en monitoring van de ziekten van Alzheimer en Parkinson.
Het doel is om te onderzoeken of het mogelijk is om met de technologie patiënten te screenen op de twee ernstige hersenziekten. Dat lijkt veelbelovend, want recent onderzoek toont aan dat iemands slaappatroon kan wijzen op vroege tekenen van de ziekte van Alzheimer en Parkinson. De mogelijkheden van deze slimme vorm van thuismeting blijven dan ook waarschijnlijk niet beperkt tot de twee genoemde aandoeningen. De slimme in in-ear-koptelefoon maakt discrete en gemakkelijke niet-ondersteunde hersenwaarneming mogelijk, waardoor een groot aantal nieuwe lange termijn EEG-analyses mogelijk worden. Te denken valt dan aan slaapanalyse, epilepsie, hersen-computerinterfaces, stress, depressie en neurologische aandoeningen.
