Met het uitstel van betaling voor Het Amsterdamse MC Slotervaart en MC IJsselmeerziekenhuis nog vers op het netvlies, kwam accountancykantoor BDO deze week met weinig verhullende cijfers in zijn Benchmark Ziekenhuizen 2018: 14 ziekenhuizen zitten in een financiële gevarenzone. De oorzaken zijn divers. Het dure inhuren van zzp'ers, dalende rendementen en een ouderwets businessmodel, gericht op volume en omzet, brengen echter de toekomst van de hele ziekenhuissector in gevaar. Digitalisering vormt een deel van de oplossing.
BDO
stelt dat er een radicaal ander businessmodel nodig is, anders dreigt er een zorginfarct. Een nieuw businessmodel voor ziekenhuizen, met meer focus op preventie, innovatie, digitalisering en samenwerking binnen de zorgketen. Het creëren van een gelijk speelveld en het transparant en eenvoudiger maken van financiële stromen in de zorgketen is daar een belangrijk onderdeel van, meent de accountantsorganisatie. "Gezien het gesloten hoofdlijnenakkoord zullen ziekenhuizen, verzekeraars en de overheid met elkaar in gesprek moeten om zo’n nieuw businessmodel versneld in te voeren."
Cijfers lijken niet slecht
In eerste instantie lijken de cijfers niet echt slecht. Nederlandse algemene ziekenhuizen scoorden in 2017 gemiddeld een 7,2 voor hun financiële gezondheid, een marginale stijging ten opzichte van 2017 (7,1). Vooral kleinere ziekenhuizen lijken een inhaalslag te maken. Zij stijgen van een 7,3 in 2016 naar een 7,8 in 2017. De middelgrote ziekenhuizen dalen over dezelfde periode gemiddeld van een 7,4 naar een 7,3 en scoren daarmee nog net iets hoger dan het gemiddelde van alle ziekenhuizen. Bij de grote ziekenhuizen is er een lichte daling van 6,8 naar een 6,6.
Hoe positief dat ook lijkt, het is slechts schone schijn, stelt Chris van den Haak, Voorzitter Branchegroep Zorg van BDO. "De onderliggende financiële meerjarentrends vertellen een heel ander verhaal. Het lukt nog altijd niet om de omzetstijgingen af te remmen en de beschikbaarheid van de zorg staat sterk onder druk. Tegelijk krimpen de rendementen van ziekenhuizen al jaren – van 2.7 procent in 2013 tot 1,2 procent in 2017 – en geeft het hoofdlijnenakkoord medisch specialistische zorg 2019-2022 nauwelijks ruimte voor verlichting." In dit akkoord is afgesproken dat ziekenhuizen in 2022 in vergelijking met een jaar eerder niet meer in omzet mogen groeien. Voor 2019 geldt 0,8 procent groei als bovengrens.
BDO: 'Grimmige realiteit huidige business-model'
"Terwijl wij de balans van de cijfers en de langjarige trends opmaakten, tekende de grimmige realiteit zich scherp af: verdere optimalisatie van het huidige ziekenhuis-businessmodel, in de lijn van nog meer rendementsdenken, is een doodlopende weg. De uitgaven blijven stijgen, de financiering staat onder hoge druk en de aanhoudende krapte laat geen ruimte voor de vereiste veranderingen in het zorglandschap. Een zorginfarct dreigt."
Ziekenhuisbestuurders zouden dit ook zien, stelt Van der Haak. "Zij zien met lede ogen aan hoe de zuurstof uit het systeem verdwijnt en zoeken naarstig naar innovaties die nieuwe ademruimte kunnen scheppen – liefst vanuit een integrale kijk op gezondheidszorg. Maar waar de sector feitelijk écht mee is geholpen, is een nieuw en duurzaam businessmodel."
NVZ: meer ruimte voor ICT, e-health
De NVZ, brancheorganisatie voor ziekenhuizen, pleit er al jaren voor dat er meer ruimte moet komen voor investeringen in ICT en digitale toepassingen, mede om zorgkosten op termijn te verlagen. Scheidend NVZ-voorzitter Yvonne van Rooij pleitte
er in september voor dat bij de ziekenhuiszorg betrokken partijen de ambitie en het lef moeten tonen, maar zeker ook de financiële ruimte moeten creëren, om te investeren in de randvoorwaarden die daarvoor nodig zijn. Investeringen in de digitalisering van de zorg zijn dan ook dringend noodzakelijk. Eenzelfde geluid liet de NVZ ook horen in het brancherapport ‘Ziekenhuiszorg in cijfers’ in 2017.
Van Rooy zei afgelopen september: “Dit is echt een zorg. We hebben in het nieuwe hoofdlijnenakkoord afgesproken om de groei na vier jaar op 0 procent te zetten. We kunnen dit alleen bereiken als de ziekenhuizen in staat worden gesteld ook daadwerkelijk te investeren in het aanbieden van de juiste zorg op de juiste plaats.” Daarvoor zijn investeringen nodig in de digitalisering van zorg. Dus investeren in ICT, e-health en procesinnovaties." Overigens stelt de NVZ dat er al jaarlijks
honderden miljoenen euro's naar digitalisering gaan van onder meer gegevensuitwisseling, het verplaatsen van ziekenhuiszorg naar de thuissituatie en andere digitale innovaties
Zorgverzekeraars en digitalisering
Afgelopen oktober stelde zorgverzekeraar Zilveren Kruis nog eens expliciet dat het
haar ambitie van ‘de juiste zorg op de juiste plaats’ aan het Hoofdlijnenakkoord Medisch-Specialistische Zorg 2019-2022 koppelt. De zorgverzekeraar maakte in september al bekend meer te gaan investeren in toepassingen die zorg van het ziekenhuis naar de thuissituatie kunnen verplaatsen. Om dit te bereiken, mikt de zorgverzekeraar onder meer op het grootschaliger inzetten van e-health oplossingen. Ook andere zorgverzekeraars, zoals
Menzis en
CZ, investeren in zorginnovaties zoals zorg-op-afstand, digitale beslisondersteuning en leefstijlmonitoring.
ZN: digitalisering zorg sneller
De ontwikkeling van kwaliteitsindicatoren en de digitalisering van de zorg zijn twee factoren die doorslaggevend zijn bij de vernieuwing van de zorg, stelde koepelorganisatie Zorgverzekeraars Nederland
half oktober al in een brief aan de Tweede Kamer.'De snelle medisch technologische ontwikkelingen bieden daarvoor ook volop mogelijkheden. En de moeilijke situatie op de arbeidsmarkt is een extra reden om hierop in te zetten. ZN vraagt aan het kabinet en de Kamer het belang van kwaliteitstransparantie te onderstrepen en het vaststellen en toegankelijk maken van de juiste kwaliteitsindicatoren zo nodig wettelijk af te dwingen zodat patiënten kunnen meebeslissen over de juiste zorg op de juiste plek."
ZN pleit dan ook voor een snellere digitalisering van de zorg. 'Waar andere Europese landen zoals Frankrijk, Denemarken en Estland een nationale aanpak hebben voor de inrichting van veilige en essentiële ict-zorginfrastructuren, blijft Nederland achter met de ontwikkeling van de ict-standaardisatie. Het gebrek aan standaardisatie leidt tot een versnippering van de zorg-ict waardoor cruciale innovatie wordt belemmerd en het terugdringen van administratieve lasten steeds meer neerkomt op dweilen met de kraan open.'
Openingsmanifestatie van de e-healthweek 2019
Meer weten over hoe, waarmee en met wie de zorg haar toekomst implementeert? Bezoek dan op 21 januari 2019 de jaarlijkse ICT&health Openingsmanifestatie van de e-healthweek. Entreekaarten zijn gratis, dus wacht niet en meld u snel aan want op is op!
