Beter inzicht in chronische ziekten door combineren zorgdata

di 3 juni 2025 - 10:40
Data
Nieuws

Het combineren van verschillende soorten zorgdata geeft een beter beeld van hoe vaak chronische aandoeningen voorkomen in Nederland. Dat blijkt uit onderzoek van het Nivel en het Zorginstituut Nederland. Zij onderzochten in hoeverre twee bronnen van routinematig verzamelde zorgdata elkaar aanvullen: elektronische patiëntendossiers (EPD’s) van huisartsen en declaratiegegevens van zorgverzekeraars. Het doel is om zo betrouwbaarder te kunnen schatten hoeveel mensen in Nederland te maken hebben met chronische aandoeningen.

Met 'voorkomen' bedoelen onderzoekers in dit geval hoe vaak een ziekte of aandoening bij mensen in een bepaalde periode wordt vastgesteld of geregistreerd. Het gaat dus niet om het voorkómen (het vermijden of tegengaan) van ziekten, maar om het in kaart brengen van hoe vaak ze optreden.

35 chronische aandoeningen

Voor het onderzoek werd gekeken naar 35 chronische aandoeningen in 2019. Daarbij bleek dat de mate waarin patiënten in beide bronnen voorkomen sterk verschilt per ziekte. Zo werd bij diabetes 92 procent van de patiënten in zowel het EPD als in de declaratiegegevens herkend. Bij schouderklachten was dit 6 procent.

Voor ongeveer de helft van de onderzochte aandoeningen gold dat minder dan een derde van de patiënten in beide bronnen werd geregistreerd. Het ging dan vooral om aandoeningen aan spieren en gewrichten, zoals botontkalking of artrose.

Huisartsgegevens vaak leidend

Voor veel aandoeningen, zoals hart- en vaatziekten, waren patiënten vooral zichtbaar in de EPD-gegevens van huisartsen. Dat komt doordat huisartsen deze aandoeningen vaak blijven volgen, ook als er geen declaraties meer worden ingediend. Bij migraine en chronische hoofdpijn bijvoorbeeld, werd een groot deel van de patiënten alleen via declaratiegegevens herkend.

Bij andere aandoeningen, zoals gehoorproblemen of chronische rugklachten, werden patiënten juist vaker herkend via declaratiegegevens. Dat komt doordat mensen voor dit soort klachten vaak direct een specialist of andere zorgverlener bezoeken, zonder tussenkomst van de huisarts. In deze gevallen konden EPD-gegevens de declaratiegegevens aanvullen.

Betrouwbare cijfers belangrijk voor beleid

Het combineren van beide bronnen levert hogere schattingen op van hoe vaak chronische aandoeningen voorkomen. Maar hogere cijfers betekenen niet automatisch dat ze ook accurater zijn. Verschillen in registratie, definities van aandoeningen en organisatie van de zorg spelen een rol. Daarom benadrukken de onderzoekers dat het belangrijk is om per aandoening goed te overwegen of het combineren van gegevens meerwaarde biedt. Dit is vooral van belang voor beleidsmakers en onderzoekers die betrouwbare informatie nodig hebben over de gezondheid van de Nederlandse bevolking.

Het onderzoek werd uitgevoerd binnen de onderzoekswerkplaats ‘Routine Zorgdata voor Passende Zorg’. In dit project wordt sinds 2020 onderzoek gedaan naar de manier waarop routine zorgdata kunnen worden ingezet om meer zicht te krijgen op passende zorg. Deze gecombineerde aanpak geeft volgens de instituten unieke inzichten in de registratie van chronische aandoeningen. De EPD-gegevens omvatten onder meer klachten en diagnoses (op basis van ICPC-codes) van patiënten uit huisartsenpraktijken die deelnemen aan Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn (10 procent van Nederlandse bevolking).

Declaratiegegevens zorgverzekeraars

De declaratiegegevens van zorgverzekeraars die het Zorginstituut tot zijn beschikking heeft gaan over alle zorg die is vergoed vanuit de Zorgverzekeringswet en de Wet langdurige zorg, zoals medisch-specialistische zorg, geestelijke gezondheidszorg, hulp- en geneesmiddelen, paramedische zorg en huisartsenzorg. Bij deze laatste discipline ontbreken de klachten en de diagnoses (op basis van ICPC-code) in de declaraties.

Onlangs werd ook bekend het Zorginstituut Nederland met een drie jaar durende proef de inzet van schaars zorgpersoneel en de milieu-impact gaat meewegen bij de toelating van zorg tot het basispakket van de zorgverzekering.