Blockchain-technologie kan op verschillende niveaus toegepast worden bij de (internationale) bestrijding van infectieziekten. Recente ontwikkelingen in de technologie kunnen onder meer helpen om complexe administratieve en juridische barrières te slechten ter bevordering van Open Science en mondiale samenwerking, mits uitgevoerd door een ‘coalition of the willing’. Dat concluderen het Athena Instituut van de Vrije Universiteit Amsterdam en het RIVM.
Met behulp van blockchain wordt informatie op meerdere plekken vastgelegd. Dit maakt het veranderen (bijvoorbeeld vervalsen) van deze informatie lastiger, omdat dit tegelijk op elke locatie moet gebeuren waar de informatie is vastgelegd. Op het gebied van privacy kan blockchain echter uitdagingen bieden, aangezien het op meer plaatsen vastleggen van informatie in tegenspraak lijkt met het beschermen van dergelijke gegevens.
Zorgvuldige toepassing
Vorig jaar zomer concludeerde Zorginstituut Nederland op basis van twee onderzoeken dat blockchain een toegevoegde waarde in de zorg kán hebben, zolang het zorgvuldig toegepast wordt. De toezichthouder liet destijds twee verkenningen uitvoeren naar de mogelijkheden van blockchain in de zorgsector. Eerder al bleek uit een praktijkproef van het Zorginstituut in de kraamzorg dat vastleggen van informatie via de technologie van nut kan zijn.
Het Athena Instituut en het RIVM stellen nu dat blockchain-technologie in principe nuttig kan zijn bij zaken zoals het internationaal delen van monsters en data voor infectieziektebestrijding, research & development, een efficiënt toegangsbeheer, en om traceerbaarheid en controleerbaarheid te versterken. Hun onderzoek is afgelopen 15 15 mei in Science verschenen.
Blockchain niet heilige graal
De onderzoekers schetsen hoe recente ontwikkelingen in blockchain-technologie zich kunnen lenen voor het overwinnen van huidige barrières. Blockchain is daarbij zeker niet de heilige graal. Wel zijn er in dit veld de afgelopen tijd interessante nieuwe concepten verschenen die het waard zijn om onder de aandacht te brengen bij een breder publiek. Zo blijken er veel misverstanden te zijn over wat blockchain wel en niet kan betekenen.
Als desktopexperiment schetst het artikel de contouren van een mogelijk op blockchain gebaseerd systeem voor efficiënte uitwisselingen tussen onderzoekers wereldwijd: een ORBI (‘outbreak blockchain infrastructure’).
- Zo’n infrastructuur kan de keten van gebruikers van onderzoekscentra, biobanken, en databases zekerheid verschaffen over de herkomst en de voorwaarden die de oorspronkelijke eigenaar aan het gebruik stelt, zonder dat bij elke nieuwe gebruiker opnieuw onderhandeld en geadministreerd hoeft te worden.
- Het systeem kan daarnaast de oorspronkelijke eigenaar meer zicht en grip geven op welke opvolgende partijen gebruik maken van monsters of data. Maar ook zekerheid bieden dat de condities waaronder dit gebeurt bekend zijn bij de gebruiker en niet eenzijdig kunnen worden gewijzigd.
Bevorderen principe ‘open science’
De onderzoekers benadrukken dat het ontwerpen en implementeren van een succesvol ORBI-achtig systeem in de praktijk verre van eenvoudig is. Het gaat om nieuwe technologische concepten. Wel verwachten ze dat in handen van een ‘coalition of the willing’ blockchain het principe van Open Science en het snel, breed, en veilig delen van gegevens in een steeds complexere omgeving sterk kan bevorderen.
