Het UMCG zet fluorescentie beeldvorming binnen de chirurgische oncologie al sinds 2011 veelvuldig, en met succes, in bij patiënten met kanker. Daarbij worden zogenoemde fluorescerende tracers gebruikt waardoor tumorcellen lichtgevend worden en tijdens een operatie beter te zien zijn. Er is nu een nieuwe tracer ontwikkeld die, zo blijkt uit een eerste studie, veel breder inzetbaar en effectief is.
Tot nu toe werden tracers ontwikkeld van tumor-specifieke speurstoffen. Dat betekent dat die alleen in het betreffende specifieke tumorweefsel kan oplichten. Een nadeel dat met de nieuw ontwikkelde fluorescerende tracer, die onafhankelijk van het tumortype kan oplichten, opgelost lijkt. Tijdens operaties is het voor het succes van de ingreep van groot belang dat tumoren goed zichtbaar zijn.
Tijdens het onderzoek kon de pH-gevoelige tracer, door de lage zuurgraad in diverse onderzochte tumoren, gecontroleerd geactiveerd worden vanuit de ‘uit-status’ naar de ‘aan-status’. De werking van de tracer is inmiddels onderzocht bij patiënten met borstkanker, slokdarmkanker, colorectaal kanker en hoofd-halskanker. Uit dat onderzoek blijkt dat de nieuw ontwikkelde tracer onafhankelijk van het tumor-type efficiënt, veilig en algemeen klinisch toepasbaar is.
'One-size-fits-all' fluorescerende tracer
Tumorcellen hebben, als gevolg van een veranderd metabolisme in de snelgroeiende kankercel, een zuur milieu. Dit zogenoemde Warburg-effect is bijna 100 jaar geleden al beschreven door professor Warburg. De huidige standaard PET-beeldvorming is gebaseerd op dit veranderde metabolisme door gebruik te maken van radioactief glucose. Door zich te richten op het zure milieu in tumoren hebben Amerikaanse onderzoekers een een pH-gevoelige, fluorescerende nanopartikel ontwikkeld.
Deze tracer kan, onafhankelijke van de soort tumor, zichzelf ‘aan’ zetten door de lage pH die aanwezig is in alle tumoren die in een orgaan ontstaan. Hiermee hebben de Amerikaanse onderzoekers voor het eerst een ‘one-size-fits-all’ fluorescerende tracer ontwikkeld, ONM-100 genaamd.
Breed en snel inzetbaar
Omdat de eerste onderzoeken en praktijktest positief verlopen zijn kan de nieuwe fluorescerende tracer nu sneller beschikbaar komen voor klinische implementatie. Daarbij is het grootste voordeel natuurlijk het feit dat de nieuwe fluorescerende tracer bij beeld-geleide chirurgie en pathologie voor een groot aantal verschillende tumor-types.
Momenteel wordt in de VS een fase 2 studie uitgevoerd waarbij meer patiënten betrokken zijn. Aan die studie wordt ook meegewerkt door UMCG mes-startup TRACER. De eerste resultaten van de tweede studie worden eind dit jaar verwacht.
Het eerste onderzoek is in het UMCG verricht door arts-onderzoekers Floris Voskuil en Pieter Steinkamp o.l.v. professor Go van Dam. Zij deden dit in samenwerking met de University of Texas Southwestern (Dallas, USA), het Martini Ziekenhuis Groningen en twee start-up bedrijven OncoNano Medicine (Dallas, USA) en TRACER BV (UMCG).
