Carmen van Vilsteren is directeur Health aan de TU/e en boegbeeld van de Topteam Lifesciences & Health. Zij is de drijvende kracht op het gebied van innovatie in deze sector en de verbindende factor tussen onderzoekers en de industrie om samen te werken aan nieuwe innovaties. De digitalisering van de zorg heeft, zo stelt, van Vilsteren, een enorme boost gekregen door de coronacrisis. En daarmee is nogmaals aangetoond dat digitalisering de zorg efficiënter en toegankelijker maakt.
De prijs-kwaliteitverhouding van de zorg in Nederland is goed, zo stelt Van Vilsteren in een interview met IO. "We zijn een van de landen met de beste kwaliteit van gezondheidszorg, terwijl we mondiaal gezien niet het meeste geld per hoofd van de bevolking uitgeven." Tegelijkertijd stelt zij ook vast dat er nog veel ruimte voor verbetering is. Digitalisering speelt daarbij een hele belangrijke rol.
"Wanneer mensen met klachten naar een specialist komen, doen artsen een aantal onderzoeken die binnen hun domein vallen om de oorzaak vast te stellen. Als dat niet lukt, worden patiënten doorgestuurd naar een andere specialist en begint vaak alles opnieuw. Dit is niet alleen inefficiënt, maar ook buitengewoon stressvol en onbegrijpelijk voor de patiënt", aldus van Vilsteren.
Digitalisering en betere analyse
Dit proces zou beter en eenvoudiger ingericht worden. Bijvoorbeeld door onderzoeksgegevens en medische beelden zodanig te analyseren dat een samenhang gevonden kan worden. Als voorbeeld noemt ze de relatie tussen een hogere bloeddruk tijdens de zwangerschap en het ontstaan van cardiovasculaire- en slaapproblemen op latere leeftijd.
“We weten dat vrouwen die tijdens de zwangerschap hoge bloeddruk hebben gehad, later vaker cardiovasculaire- en slaapproblemen krijgen. Die inzichten kunnen we alleen verkrijgen door grote hoeveelheden data te analyseren waarbij data uit verschillende medische disciplines worden gecombineerd", vertelt van Vilsteren.
Om dit te kunnen realiseren moet data niet alleen verzameld kunnen worden, maar ook toegankelijk zijn om de gecombineerde, diepgaande, analyses te kunnen uitvoeren. Dat is in Nederland nogal eens lastig vanwege de sterke privacywet in ons land. Ondanks dat ziet van Vilsteren dat er toch flinke stappen op dit gebied gezet worden. Dat is vooral ook te danken aan de coronacrisis. Die heeft gezorgd voor een boost bij de digitalisering van de zorg. "We hebben het niet alleen over digitale communicatie zoals online afspraken, maar ook over monitoring op afstand en wereldwijde dataplatforms", aldus van Vilsteren.
Gegevens delen en combineren
Zo worden momenteel al de gegevens van coronapatiënten op de Intensive Care Units van verschillende ziekenhuizen gedeeld en gecombineerd. “Dit geeft een veel completer beeld van het verloop van de ziekte. Als de hartslag van een patiënt bijvoorbeeld toeneemt, weten ze uit de gegevens dat er binnen ongeveer een uur iets met hun ademhaling zal gebeuren. Hierdoor kunnen ziekenhuizen nu voor elke patiënt kijken naar een passende behandeling, terwijl er voorheen één standaardprotocol was voor alle patiënten", vertelt van Vilsteren. Dit is volgens van Vilsteren de enige manier om bepaalde verbanden tussen de behandeling van patiënten zichtbaar te maken.
Het delen en combineren van patiëntgegevens speelt ook een belangrijke rol bij de ontwikkeling van gepersonaliseerde behandelingen. Het Eindhoven Medtech Innovation Centre (e/MTIC) bouwt momenteel een dataportaal voor de opslag en het delen van medische patiëntgegevens. Dat dataportaal wordt toegankelijk voor alle e/MTIC-partners. "Deze data kunnen zowel gebruikt worden om verbanden te leggen op publiek niveau als op patiëntniveau", licht van Vilsteren toe.
Gepersonaliseerde zorg
Er zijn al verschillende voorbeelden van manieren om de zorg af te stemmen op de behoeften en lichamelijke status van een bepaalde patiënt. Biotechnologie maakt het bijvoorbeeld mogelijk om de hoeveelheid medicatie per patiënt af te stemmen. Er zijn technologieën en behandelingen die zelfs een stap verder gaan.
Zoals, bijvoorbeeld de zogenoemde Advanced Therapy Medicinal Products. Hierbij worden een aantal cellen uit het lichaam gehaald, die vervolgens buiten het lichaam worden behandeld. Daarna worden ze 'teruggezet' in het lichaam van de patiënt. Dit wordt onder andere toegepast bij de behandeling van kanker. Een bijzondere vorm van gepersonaliseerde zorg die in de toekomst, zo verwacht van Vilsteren, steeds vaker toegepast gaat worden.
Digitalisering en diagnostiek
Ten slotte is er nog een derde trend waar Nederland de komende tijd op zal focussen: Vroege diagnose en behandeling. Van Vilsteren: “Door iemand op de voet te volgen en data te analyseren, kunnen we in een vroeg stadium ingrijpen als er iets misgaat. Daarom kan dit een persoonlijke behandeling zijn die waarschijnlijk beter reageert dan bij de standaardprotocollen het geval is."
Van Vilsteren vindt dat de zorgsector op een kantelpunt staat. Als de digitalisering wordt voortgezet, is er ruimte voor persoonlijke zorg met vroege diagnoses. Technologische en sociale innovaties zijn hierbij onmisbaar. Kennisinstellingen en bedrijven ontwikkelen jaarlijks een groot aantal producten en diensten die de volksgezondheid en de medische sector kunnen veranderen.
Maar niet alles haalt de finish. “Zeker voor start-ups is het niet vanzelfsprekend dat je producten ook daadwerkelijk op de markt komen. Grote bedrijven kunnen dan als strategisch adviseur ondersteuning bieden, of ze kunnen de technologie adopteren en via hun eigen platgetreden paden op de markt brengen ”, zegt Van Vilsteren. "Een goed ecosysteem met langdurige partnerschappen is belangrijk voor innovaties om de wereld echt te veranderen."
