De vergrijzing in Nederland zorgt voor een groeiende behoefte aan zorg. Ook het tekort aan zorgpersoneel maakt dat de sector op zoek moet naar productievere en efficiëntere manieren om zorg te verlenen. Door patiënt en cliënten daarbij in het hart van de zorg te zetten, heeft iedere zorgprofessional die bij hen betrokken is, met één spreekwoordelijke druk op de knop toegang tot een holistisch beeld van die patiënt of cliënt.
Hoewel er verschillende regionale initiatieven zijn om data te delen tussen zorgverleners, blijkt gegevensuitwisseling in de praktijk vrij weerbarstig. Zo werken veel zorgprofessionals met eigen systemen die niet eenvoudig op elkaar aan te sluiten zijn of waarbij het eenvoudigweg onmogelijk is om data in een formaat te delen zodat een ander systeem daar iets mee kan. Dit terwijl veel patiënten en cliënten in een zorgtraject vaak meerdere zorgverleners tegenkomen. Dat betekent dat er veel tijd en moeite gaat zitten in het handmatig overnemen van patiëntgegevens na een overdracht. Niet alleen is dit zonde van de tijd, het is ook enorm foutgevoelig.
Data delen voor holistisch beeld
Verschillende initiatieven laten zien dat de behoefte om data te delen en een holistisch beeld te creëren van een patiënt of cliënt wel degelijk bestaat, maar dat overal in Nederland zorginstellingen zelf het wiel aan het uitvinden zijn. Zo is er een initiatief in Noord-Nederland, RIVO-Noord, waar een zorgviewer in een pilotfase is ontwikkeld waarin de patiënt centraal staat en niet het systeem.
“De zorgviewer is een concrete uitwerking van onze netwerkzorg-architectuur”, vertelt Jan-Joost van Walsum, lead enterprise architect in het UMCG. “In de zorgviewer brengen we alle gegevens van de patiënt of cliënt, vanuit verschillende zorgorganisaties waar die persoon komt, samen op één scherm. Met de zorgviewer kan elke zorgprofessional in zijn eigen systeem werken, én - als de patiënt of cliënt zijn toestemming heeft gegeven - op elk moment complete informatie opvragen en relevante gegevens overnemen in het eigen informatiesysteem. Elke zorgprofessional krijgt díe informatie te zien, die voor hem of haar relevant is. Een huisarts heeft immers andere informatie nodig dan een medisch specialist.”
Te weinig geleerd
Toch wordt er nog te weinig van elkaar geleerd. Er zijn zoveel initiatieven in Nederland waarbij de markt wordt bevraagd naar dé oplossing voor bijvoorbeeld regiozorg, ketenzorg en triage. Allemaal initiatieven waarbij dataconnectiviteit en samenwerkingsfunctionaliteit nodig is. Bovendien zijn we in Nederland ook afhankelijk van de wijze van financieren van zorg. Dit maakt het bieden van de juiste zorg, op het juiste tijdstip, door de juiste zorgprofessional soms complex.
Neem bijvoorbeeld een thuiszorgmedewerker die een oudere diabetespatiënt komt helpen met het instellen van de hoeveelheid insuline in de prikpen. Inclusief reistijd kost dit een zorgmedewerker gemiddeld 17 minuten. Medisch Service Centrum NAAST ZCN is gespecialiseerd in het bieden van zorg op afstand, bijvoorbeeld via beeldbellen. Dezelfde taak – het instellen van de juiste hoeveelheid insuline – kan dan in slechts anderhalve minuut gebeuren. Technologie maakt het mogelijk om de juiste mensen met de juiste informatie de juiste zorg te laten bieden.
Momentum behouden
De coronapandemie heeft de digitalisering in de zorgsector enorm versneld. We hebben de waarde en mogelijkheden ingezien van zorg op afstand. Met behulp van technologie is het mogelijk om de juiste zorg op het juiste moment door de juiste professional aan te bieden aan patiënten en cliënten.
Mijn zorg is dat de huidige, negatieve ontwikkelingen rondom onder meer de energieprijzen van invloed zal zijn op de budgetten van zorginstellingen en dat zij pas op de plaats moeten maken waar het gaat om investeringen in technologie om de digitale transformatie die de afgelopen 2,5 jaar in sneltreinvaart heeft plaatsgevonden, te kunnen continueren. En hoe lastig ook, soms gaan de kosten voor de baten.
Belang van data delen
Niet alleen zorgverleners, ook patiënten en cliënten moeten zich bewust worden van hun eigen - en het collectieve- belang van het delen van data met verschillende zorgverleners. Waarom delen we wel heel eenvoudig allerlei gegevens op social media en bijvoorbeeld met bedrijven die we niet kennen, maar als het gaat om het delen van data uit ons sporthorloge, zijn we ineens heel alert op onze privacy. Terwijl je in mijn optiek meer hebt aan het delen van data met de zorgketen door zorginstellingen en artsen toestemming te geven data met elkaar te delen via een vertrouwd en veilig systeem. Die organisaties gebruiken persoonlijke gegevens om de patiënt beter te maken, en niet om er zélf beter van te worden.
Landelijke zorgviewer
Het is mijn grote droom dat in de nabije toekomst de patiënt daadwerkelijk centraal staat in de zorgsector. Dat er een zorgviewer of platform is waarop iedere zorgprofessional kan inloggen en toegang heeft tot de gegevens (mits daar akkoord voor is gegeven) die voor het zorgpad waarbij de patiënt betrokken is, relevant zijn. Zodat er een helder beeld beschikbaar is van de patiënt en niet louter gefragmenteerde informatie. En dan niet alleen met een paar lokale zorgorganisaties, of zelfs een regionale keten, maar op landelijk niveau.
