De impact van social media op kinderen en jongeren kan groot zijn. Hoe jonger, hoe meer social media een onderdeel van hun leven uitmaken. Het effect kan zowel positief als negatief zijn, al lijken de negatieve gevolgen vaak de bovenhand te voeren. Op de ICT&health World Conference in januari deelden scholiere Laurine Beele en jeugdarts Kelli Tiggelman openhartig hun ervaringen met de impact van social media. In ICT&health 3 gaan zij hier dieper op in.
Ongeveer een jaar geleden was Laurine Beele een gemiddelde scholiere die veel haar smartphone - en social media - te vinden was. Totdat haar ouders het genoeg vonden, onder meer omdat de schoolprestaties achteruit gingen. Dat was, vertelt Laurine, het moment dat haar ‘detox’ begon.
“Mijn ouders pakten mijn telefoon af. Ik vond het oneerlijk, zag het probleem niet. Het heeft veel tijd en gesprekken met hen gekost. Maar op een gegeven moment begon ik te beseffen dat ik me beter voelde doordat ik vaak niet op social media kon. Ik kreeg niet constant meldingen, voelde geen druk om telkens te reageren. Ik kreeg langzaam mijn leven terug zoals ik dat eerst had gehad. Ik ging weer sporten, ik ging me vrolijker voelen, mijn cijfers gingen omhoog.”
Ervaringen delen
Toen Laurine zich realiseerde hoeveel beter ze zich voelde zonder alle online prikkels, maakte ze de bewuste keuze om dit zo te houden. Ze besloot ook om haar ervaringen te delen. Zowel op social media als op andere scholen. “Ik zag in mijn omgeving namelijk hoe veel van mijn klasgenoten, vrienden en kennissen opgeslokt werden door social media.”
Social media zijn tegenwoordig zeker voor jongeren tot een jaar of 18 doodnormaal, ze zijn ermee opgegroeid. Je kunt dus ook niet verwachten dat ze zelf makkelijk kunnen kiezen er anders mee om te gaan, stelt Laurine. “Dat lukte mij in eerste instantie ook niet. Natuurlijk is het nodig dat je zelf bewust bent van eventuele negatieve gevolgen van je social-mediagedrag. Maar uiteindelijk is het ook de invloed van de maatschappij die bepaalt hoe die omgang is. Daar moet dus ook iets in veranderen.”
Brede, diverse groep
Het is belangrijk om niet alle jongeren over één kam te scheren, vindt jeugdarts Kelli Tiggelman. “Jongeren vormen een hele brede en diverse groep. Social media worden zowel negatief als positief gebruikt. Het kan heel veel brengen. Jongeren die nadat ze samen naar een concert geweest zijn op social media na-chillen, kinderen die problemen hebben en via social media met lotgenoten in contact kunnen komen: dat is belangrijk. Dan voelen ze zich niet alleen of raar.”
De keerzijde van de medaille is ook bekend: meisjes die schoonheidsidealen via social media zien langskomen en niet de mentale weerbaarheid hebben om te bepalen wat goed voor hen is en wat niet; jongens die van influencers zoals Andrew Tate horen hoe ze met het vrouwelijk geslacht moeten omgaan. Jongeren die door het gebruik van social media minder bewegen, minder buiten zijn en hun ogen veel belasten met het gebruik van een scherm. En zo zijn er nog meer keerzijden.
Kelli: “Natuurlijk worden ook volwassenen beïnvloed door social media. Maar het brein van jongeren is meer vatbaar. We moeten met zijn allen – kinderen, ouders, maatschappij, overheid – die negatieve aspecten tegengaan. Dat is lastig en complex. Ook voor volwassenen is het erg lastig om zich aan die zuigende werking van algoritmen te onttrekken. Ouders zijn niet sterker dan Google. Dus hoeveel zwaarder moet dat niet voor kinderen en jongeren zijn? Die algoritmen zitten heel slim in elkaar, maar zet ze dan in voor goede doeleinden.”
Lees het hele interview met Laurine Beele en Kelli Tiggelman in ICT&health 3, die op 13 juni verschijnt.
