Tumor organoids zijn 3D- minitumoren die in een kweekbakje groeien uit tumorcellen van een patiënt. De vraag of ze ingezet kunnen worden voor personalised medicine bij kanker, bijvoorbeeld om medicijnen te testen, is onderzocht door een van de pioniers op dit terrein, Krijn Dijkstra. Hij promoveerde 20 februari aan de Universiteit Utrecht.
Kanker is bij iedere patiënt anders en elke verdient daarom een behandeling op maat. De uitdaging voor artsen is er achter komen welke behandeling voor welke patiënt het beste is. Het in een lab kweken van tumorcellen tot driedimensionaal groeiende minitumoren, zogenoemde tumor organoids, zou daarbij kunnen helpen. Op die minitumoren kan namelijk de gevoeligheid van de patiënt voor een bepaalde behandeling getest worden.
Nieuw onderzoeksgebied
Dit compleet nieuwe onderzoeksgebied kent echter nog veel uitdagingen en verrassingen. Het groeien van organoids blijkt voor sommige kankersoorten en medicijnen beter te lukken dan voor andere. Zo blijkt het groeien van organoids uit longkankercellen minder goed te lukken dan bij darmkankercellen. Die ontdekking deed Krijn Dijkstra tijdens zijn promotieonderzoek in het Antoni van Leeuwenhoek.
Dijkstra heeft een modelsysteem ontwikkeld waarin tumor organoids samen worden gekweekt met immuuncellen van dezelfde patiënt. Met deze methode kan de gevoeligheid van tumorcellen van die patiënt voor immuuntherapie bepaald worden. Deze techniek werd vervolgens door onderzoekers gebruikt in een klinische studie om te bepalen waarom sommige darmkanker patiënten we, en andere juist niet reageren op imuuntherapie. De methode van Krijn toont de potentie van het gebruik van tumor organoids aan.
Chemotherapie testen op tumor organoids
Het onderzoek heeft ook uitgewezen dat tumor organoids soms geschikt zijn om te testen of een patiënt al dan niet baat zal hebben bij chemotherapie. Zo werd bijvoorbeeld ontdekt dat de gevoeligheid voor het middel irinotecan, dat veel gebruikt wordt bij uitgezaaide darmkanker, met de organoids methode goed bepaald kan worden. Daarentegen bleek dat het testen op tumor organoids van oxaliplatin, een andere chemotherapie, geen voorspellende waarde opleverde.
Aan het onderzoek naar de opsporing van kanker en het verbeteren van de behandeling wordt veel aandacht besteed. Eind vorig jaar kende het KWF ruim 34 miljoen euro toe aan 57 nieuwe kankeronderzoeksprojecten.
