Diepe hersenstimulatie (Deep Brain Stimulation, DBS) biedt perspectief voor mensen met een ernstige depressie of dwangstoornis die onvoldoende baat hebben gehad bij reguliere behandelingen. Hoewel DBS momenteel slechts voor een selecte groep patiënten beschikbaar is, wijzen nieuwe onderzoeksresultaten van Amsterdam UMC op een mogelijk bredere toepasbaarheid van de geavanceerde neurostimulatie-technologie.
DBS wordt in de psychiatrie nog beperkt ingezet. De behandeling bestaat uit het implanteren van elektroden die elektrische signalen afgeven aan specifieke hersengebieden om disfunctionele activiteit te reguleren. Binnen de neurologie heeft deze techniek al langer zijn waarde bewezen, onder andere bij de ziekte van Parkinson. In de psychiatrie wordt DBS hoofdzakelijk toegepast bij therapieresistente obsessieve-compulsieve stoornis (OCD) en ernstige depressie, met vaak aanzienlijke symptoomreductie tot gevolg.
Toch krijgen veel patiënten deze behandeling niet aangeboden. "Er bestaan in het veld aannames over welke typen depressie wél of niet goed reageren op DBS," zegt Gosse Mol, psychiater in opleiding en onderzoeker aan Amsterdam UMC. "Daardoor worden momenteel veel patiënten uitgesloten van deze potentieel effectieve therapie."
Grootschalig onderzoek
Om die aannames te toetsen, voerden Mol en zijn collega’s een grootschalige analyse uit van 7.766 wetenschappelijke publicaties, waarvan 22 studies met gegevens van in totaal 294 patiënten nader werden onderzocht. Hun conclusie: er zijn op dit moment geen klinische of demografische factoren bekend die betrouwbaar voorspellen of iemand baat zal hebben bij DBS.
"Dit betekent niet dat zulke kenmerken niet bestaan," benadrukt Mol, "maar dat we ze nog niet kennen. Als we op basis van onbewezen aannames patiënten blijven uitsluiten, ontnemen we hen niet alleen een mogelijke behandeling, maar belemmeren we ook verdere kennisontwikkeling." De resultaten van het onderzoek zijn gepubliceerd in Science Direct.
Individuele beoordeling
In plaats van standaardcriteria pleit Amsterdam UMC voor een individuele beoordeling per patiënt. Daarbij wordt gekeken naar het gehele behandeltraject, de ernst en duur van de klachten, en het oordeel van betrokken behandelaren. Ook de patiënt en diens naasten worden actief betrokken bij de afweging. "Gedeelde besluitvorming is cruciaal bij een ingrijpende behandeling als DBS," aldus Mol.
De resultaten onderstrepen de noodzaak tot herziening van huidige selectiecriteria en openen de deur naar een toekomst waarin DBS toegankelijker wordt voor een bredere groep patiënten. Zo komt hoogwaardige, gepersonaliseerde neurotechnologie een stap dichterbij in de geestelijke gezondheidszorg.
Deep Brain Stimulation
Deep Brain Stimulation wordt al langere tijd met succes ingezet bij de behandeling van patiënten met Parkinson. De technologie hiervoor, en behandelopties, zijn continu in ontwikkeling. Een mooi voorbeeld daarvan is de zogenoemde adaptieve Deep Brain Stimulation die enkele maanden geleden getest is door onderzoekers van het UMC Groningen. In tegenstelling tot standaard DBS past aDBS de stimulatie continu aan op basis van hersenactiviteit, wat leidt tot minder bijwerkingen en betere bewegingscontrole.
Deze gepersonaliseerde behandeling biedt meer comfort, omdat patiënten minder last hebben van over- of onderstimulatie. Het UMCG werkt samen met internationale partners aan de verdere ontwikkeling en test de technologie in een klinische trial. Het doel is om de behandeling breed toepasbaar te maken voor Parkinsonpatiënten wereldwijd.
