Digitale pathologie is een speerpunt bij het Nederlands Kanker Instituut (NKI), het onderzoeksinstituut van het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis in Amsterdam. Patholoog Hugo Horlings gaat het concept doorontwikkelen. Dat gaat wat hem betreft veel verder dan alleen het digitaal archiveren van menselijk weefsel.
Het NKI onderzoekt onder andere hoe gezonde cellen – zoals afweercellen - maar ook tumorcellen zich gedragen. Daaruit kan immuuntherapie voortvloeien, erop gericht om het eigen afweersysteem succesvol in te zetten tegen kanker.
Horlings gaat digitale pathologie verder uitbouwen om het werk van het NKI te ondersteunen. Dat moet veel verder gaan dan het archiveren van menselijk weefsel. Het idee is dat algoritmes gedragingen van cellen herkent, hun functie, en onderscheid maakt tussen slechte en goede cellen, om vervolgens te kunnen voorspellen wat ze gaan doen. Dat gebeurt dan niet langer plaatje voor plaatje, zoals de patholoog achter zijn microscoop doet, maar met weefselmateriaal van honderden tot tienduizenden patiënten’, aldus de patholoog-onderzoeker. Met de AVL Foundation zoekt hij hiervoor nog financiële ondersteuning.
Ontwikkeling digitale pathologie
De belangrijkste innovatie van de afgelopen jaren in het vakgebied van pathologie is de ontwikkeling van digitale pathologie. Daarmee kunnen de organisaties of afdelingen van ziekenhuizen onder meer de digitale diagnostische beelden van onderzoeksmateriaal uitwisselen via een beveiligd systeem. Zo kunnen de pathologen en andere direct betrokkenen elkaar snel consulteren en gebruik maken van elkaars expertise en specialisme.
Afgelopen februari werd nog een samenwerkingsverband gesloten in Noord-Nederland om via bundeling van expertise snellere diagnostiek mogelijk te maken. Een ander samenwerkingsverband werd in december 2018 gesloten tussen het St. Antonius (Utrecht), het Jeroen Bosch Ziekenhuis (Den Bosch en Rijnstate (Arnhem).
Voor uitwisseling van digitalisering is in 2018 ook het platform PIE (Pathology Image Exchange) opgericht. Het doel van het platform is het digitaal beschikbaar stellen van beelden en verslagen voor consultaties, revisies en expertpanels. Dit moet een snellere en kwalitatief hoge diagnose door de juiste expert mogelijk maken, onafhankelijk van tijd en plaats.
Vinden van antwoorden
Horlings’ onderzoeksopdracht voor de komende vijf jaar is dat hij digitale pathologie wil inzetten voor het vinden van een antwoord op een aantal vragen. Het gaat daarbij onder meer om:
- Welke patiënten hebben echt baat bij chemotherapie?
- Wie zou je chemo kunnen onthouden?
- Wie heeft er baat bij immuuntherapie?
Daarin wil Horlings ook andere projecten meenemen. Hij noemt het volgens hem veelbelovende project van Marleen Kok en Karin de Visser. Daarbij krijgt een klein aantal vrouwen met borstkanker een combinatie van chemotherapie en immuuntherapie, waarbij bij de laatste afweercellen uit het eigen lichaam worden ingezet tegen de tumor. Laboratoriumonderzoek heeft aangetoond dat deze combinatiebehandeling kansrijk is. De onderzoekers willen nog kunnen begrijpen waarom het werkt. “De patiënten leveren de digitale beelden en de computer moet gaan voorspellen wie goed op de behandelingen reageert.”
Verbetering kwaliteit, snelheid
Horlings verwacht dat de kwaliteit en snelheid van diagnoses enorm zal verbeteren. “Als ik een moeilijke casus heb, of een hele zeldzame tumor, kan ik in de wereld een expert zoeken. Nu duurt het vaak enkele dagen tot weken voordat de weefselglaasjes bij ons in binnen zijn. Als de weefsels digitaal zijn dan kunnen we ze met een beveiligde internetverbinding binnen enkele minuten binnenhalen en beoordelen.”
Dit is het derde artikel van een serie van acht over het Nederlands Kanker Instituut, het onderzoeksinstituut van het Antoni van Leeuwenhoek. Het artikel verscheen in het NoordHollands Dablad, het Haarlems Dagblad, de Gooi- en Eemlander en het Leidsch Dagblad.
