Digitale cognitieve screening bij routinebezoeken aan de huisarts kan bijdragen aan het eerder herkennen en behandelen van dementie. Dat blijkt uit drie recente studies, uitgevoerd onder leiding van onderzoekers van de Indiana University School of Medicine. Door gebruik te maken van een eenvoudige digitale test tijdens consulten, kunnen cognitieve problemen sneller worden gesignaleerd, waardoor patiënten eerder de juiste zorg ontvangen.
In een van de studies, gepubliceerd in Annals of Family Medicine, werd een digitale cognitieve beoordeling van vijf minuten via een iPad-app aangeboden aan alle patiënten van 65 jaar en ouder in zeven eerstelijnsklinieken in Indiana. Van de 1.808 uitgevoerde tests vertoonde bijna 14 procent tekenen van cognitieve beperking. Deze patiënten werden vervolgens verwezen voor aanvullend onderzoek, waarbij binnen 90 dagen bij 2 procent een nieuwe diagnose van Alzheimer of aanverwante dementie werd gesteld. Nog eens 5 procent kreeg de diagnose milde cognitieve stoornis.
Brain Health Navigator-programma
Een groot deel van de patiënten werd ook verwezen naar het zogeheten Brain Health Navigator-programma van IU Health. Dit programma biedt aanvullende screening en begeleiding voor mensen met vroege tekenen van cognitieve achteruitgang. Volgens dr. Diana Summanwar, co-auteur van de eerste studie en hoofdonderzoeker van de tweede, blijkt uit de resultaten dat digitale cognitieve beoordeling een waardevolle aanvulling is op de standaardzorg in de huisartsenpraktijk.
"Digitale tools maken het mogelijk om gesprekken over hersengezondheid structureel onderdeel te maken van de routinezorg", stelt Summanwar. “Voorheen werden deze gesprekken vaak vermeden of uitgesteld. Nu kunnen we sneller signaleren wanneer er iets mis is en gerichte vervolgstappen in gang zetten.”
Evaluatie screeningstool
In een tweede studie werd de inzet van de digitale screeningstool geëvalueerd vanuit het perspectief van zorgverleners in de deelnemende praktijken. Vier van de zeven klinieken hebben het programma inmiddels volledig opgenomen in hun werkwijze. Uit dit onderzoek bleek dat succesvolle implementatie staat of valt met een goede inbedding in bestaande zorgprocessen en voldoende ondersteuning van zorgverleners.
De derde studie, gepubliceerd in het Journal of Internal Medicine, richtte zich op de klinische meerwaarde van vroege detectie. Volgens hoofdauteur dr. Nicole Fowler leidt vroegtijdige herkenning van cognitieve stoornissen tot betere behandelresultaten. Het risico op vallen, ziekenhuisopnames en belasting van mantelzorgers kan hierdoor worden verminderd.
Hoewel de screenings waardevolle informatie opleveren, benadrukt Fowler dat implementatie in de praktijk maatwerk vereist. “Het succesvol integreren van digitale cognitieve beoordelingen vraagt om lokale aanpassingen die passen bij de cultuur en workflow van de kliniek. Behoefte aan betere diagnostiek betekent niet automatisch dat er draagvlak is om het direct toe te passen.”
Verder onderzoek
Het onderzoeksteam onderzoekt nu ook hoe technologie verder ingezet kan worden voor vroegdetectie. Zo wordt gekeken naar de inzet van machine learning om automatisch risicoprofielen op te stellen en patiënten gericht door te verwijzen. Deze innovatie kan de toegankelijkheid en efficiëntie van cognitieve screening verder vergroten.
De studies tonen aan dat digitale cognitieve beoordelingen een belangrijke rol kunnen spelen bij het verbeteren van vroege diagnostiek in de ouderenzorg. Door de inzet van laagdrempelige technologie wordt het mogelijk om dementie eerder te herkennen en patiënten sneller te begeleiden naar passende ondersteuning en behandeling.
Vroege diagnose Alzheimer
Onlangs ontwikkelden wetenschappers van Mass General Brigham een innovatieve geurtest die thuis kan worden uitgevoerd om vroege tekenen van de ziekte van Alzheimer op te sporen. De test meet het vermogen om geuren te identificeren en te onthouden, wat vaak afneemt bij beginnende cognitieve stoornissen. In een studie presteerden oudere volwassenen met cognitieve beperkingen significant slechter op de test dan cognitief gezonde deelnemers.
Deze bevinding benadrukt het potentieel van de geurtest als een kosteneffectieve, niet-invasieve methode voor vroege detectie van neurodegeneratieve aandoeningen zoals Alzheimer. De test, genaamd Aromha Brain Health Test, is ontworpen voor thuisgebruik en kan bijdragen aan tijdige interventie en behandeling.
