Laatst gaf ik een presentatie tijdens een cursus over de toepassing van digitalisering en AI in de colposcopie. Colposcopie is een kijkonderzoek dat we uitvoeren als vrouwen een afwijkend uitstrijkje hebben. Bijna alle artsen in opleiding tot specialist verloskunde of gynaecologie volgen de cursus om deze techniek te leren. In de zaal van zaten 45 deelnemers, allemaal jonge dokters uit Nederland en België en een paar verpleegkundig specialisten. Ik vroeg ze wie er nu al digitale colposcopie technieken gebruikt. Een bedroevende uitkomst: niemand!
Vorige eeuw
Colposcopie is aan het begin van de vorige eeuw geïntroduceerd. Het bestaat dus al ruim 100 jaar, maar de techniek is nauwelijks veranderd. Weliswaar kijken we sindsdien niet meer alleen via een microscoop, maar maken we het beeld ook zichtbaar op een monitor. Hierdoor kan een vrouw zelf meekijken en kun je als arts zaken beter uitleggen. Dat is ook voor onderwijsdoeleinden fijn. Daarnaast maken we al lang geen tekeningen meer voor het patiëntdossier, maar schieten nu rechtstreeks een paar foto`s in het dossier. Maar helaas houden hiermee de verschillen met een eeuw geleden wel op. Dat vind ik toch bijzonder in een wereld waarin ChatGPT niet meer weg te denken is.
Helaas subjectief
Dat we nieuwe digitale technieken niet of nauwelijks gebruiken, betekent niet dat er geen nieuwe technieken beschikbaar zijn of dat er geen onderzoek naar gedaan wordt. Colposcopie is een kijkonderzoek dat stoelt op beeldherkenning. De colposcoop geeft het weefsel van de baarmoedermond vergroot weer. Door de baarmoedermond te kleuren met azijn, wordt het verschil tussen het gezonde en afwijkende weefsel zichtbaarder. De arts kan zo zien hoe ernstig een voorstadium van baarmoederhalskanker is. Bij sommige voorstadia hoef je nog niets te doen, andere wil je snel behandelen om kanker te voorkomen. Best belangrijk dus om als arts de ernst goed in te schatten en te bepalen waar je het beste een biopt kunt afnemen. Toch weten we dat dit onderzoek behoorlijk subjectief is. Dat kan ook anders!
Dubbele beoordeling
In ons ziekenhuis hebben wij een speciale colposcoop: een videocolposcoop mét een extra bonus. Het is namelijk ook een spectroscoop, een apparaat dat licht en lichtweerkaatsing analyseert. Na het aanbrengen van azijn meet deze spectroscoop hoe wit de baarmoedermond wordt. En we weten: hoe witter, des te ernstiger de afwijking. Deze colposcoop verricht zijn meting terwijl je als arts de baarmoedermond ook bekijkt en beoordeelt. Na ongeveer twee minuten vertaalt hij de gegevens in een kleurenkaart, die hij over het plaatje van de baarmoedermond legt. Zo kun je direct zien wat het meest afwijkende gebied is en waar je het best een biopt kunt nemen. En of je iemand direct moet behandelen, of dat er juist niet zoveel aan de hand is en je rustig kunt afwachten.
Maar liefst 30% beter
Klinkt dat haast te mooi om waar te zijn? In de praktijk werkt het echt! Een aantal studies (de eerste al in 2011) laat zien dat de betrouwbaarheid van de arts in het ontdekken van een relevant voorstadium van baarmoederhalskanker rond de 55% ligt. Dat betekent dat artsen maar 55% van de vrouwen met een relevant voorstadium herkennen tijdens de colposcopie. De spectroscoop herkent ongeveer 85% van deze gevallen. Een toename van 30%! Nog beter wordt het natuurlijk als je arts en spectroscoop combineert. Een kritische vraag is of dit niet tot veel meer biopten of tot overbehandeling leidt. Ook dat is goed onderzocht, en: nee, dat blijkt niet het geval.
In ons ziekenhuis kunnen we met de spectroscoop het aantal biopten zelfs beperken. Dit scheelt in pijn en ongemak bij vrouwen én in de zorgkosten. Daarnaast kunnen we vrouwen met meer zekerheid geruststellen en terugverwijzen naar het bevolkingsonderzoek of de huisarts.
De toekomst is morgen
De spectroscoop is maar een voorbeeld van innovatie in de praktijk van de colposcopie. Ook het gebruik van AI komt eraan. Het lijkt erop dat na ruim 100 jaar colposcopie er toch echt wat gaat veranderen.
Aan het einde van mijn presentatie vroeg ik de deelnemers aan de cursus wie denkt binnen vijf jaar zelf digitale colposcopie technieken te gebruiken. Op één na alle deelnemers staken hun hand op. Missie geslaagd!
