Ziekenhuizen in Nederland staan voor de urgente opgave om digitale transformatie niet alleen te omarmen, maar ook duurzaam te organiseren. Naarmate de druk op de Nederlandse ziekenhuiszorg toeneemt, wordt digitale transformatie steeds belangrijker om zorg toegankelijk, betaalbaar en van hoge kwaliteit te houden. Factoren zoals personeelstekorten, vergrijzing en stijgende zorgkosten dwingen ziekenhuizen tot structurele veranderingen. In dat licht wint de inzet van digitale technologieën snel aan terrein.
Een recente kwalitatieve multicasestudie, uitgevoerd door het projectteam van Tanja Schiffelers, Projectmanager Digitale Zorgtransformatie en promovendus bij Zuyderland Medisch Centrum, onderzocht hoe acht Nederlandse ziekenhuizen hun digitale transformatie vormgeven en welke best practices daarbij naar voren komen.
Uiteenlopende strategieën
De studie, gepubliceerd in JMIR, laat zien dat er uiteenlopende strategieën worden toegepast, maar ook veel gemeenschappelijke knelpunten en succesfactoren bestaan. Deelnemende ziekenhuizen richtten zich op thema’s zoals het opzetten van centrale digitale programmateams, het creëren van draagvlak binnen de organisatie en het bevorderen van digitale vaardigheden bij personeel en patiënten. De onderzoekers maakten hierbij gebruik van bestaande implementatiekaders, zoals het Consolidated Framework for Implementation Research (CFIR), het ExpandNet Scaling Up framework en de Hybrid Health Care Quality Assessment.
Een belangrijke conclusie uit de studie is het belang van een centrale facilitator binnen de organisatie, die het digitale transformatieproces aanstuurt en coördineert. Deze persoon of functie moet mandaat en draagvlak hebben binnen alle lagen van de organisatie. Daarnaast is het essentieel om vanaf het begin relevante interne en externe belanghebbenden te betrekken. Dit verhoogt niet alleen het commitment, maar zorgt er ook voor dat expertise optimaal benut wordt.
Niet alleen een technische uitdaging
Ook blijkt dat digitale transformatie niet enkel een technische uitdaging is, maar vooral een organisatorische en gedragsmatige. Ziekenhuizen die investeren in het meten van digitale vaardigheden, motivatie en veranderbereidheid bij hun personeel, zijn beter in staat om obstakels te overwinnen en duurzame veranderingen door te voeren. Een goed uitgewerkte communicatiestrategie kan daarbij helpen om weerstand te verminderen en medewerkers actief te betrekken.
Andere sleutelfactoren zijn de aanwezigheid van een robuuste technische infrastructuur en een financieringsmodel dat ruimte biedt voor digitale innovaties. Zonder aanpassing van het huidige bekostigingssysteem lopen veel initiatieven echter het risico op tijdelijke of beperkte impact. Bestuurlijke steun is daarom onmisbaar voor het doorvoeren van deze veranderingen op lange termijn.
Samenvattend laat de studie zien dat ondanks verschillen in aanpak, veel ziekenhuizen kampen met vergelijkbare uitdagingen en oplossingen. De inzichten kunnen dienen als leidraad voor zorgorganisaties die hun digitale transformatie willen versnellen. Door strategisch te investeren in mensen, processen en technologie ontstaat een stevig fundament voor toekomstbestendige ziekenhuiszorg.
Zorgtransistie
De afgelopen jaren gaat het veel en vaak over de noodzaak van het digitaliseren en transformeren van de zorg. Niet alleen in Nederland, maar ook wereldwijd. Daarover spraken wij vorig jaar onder andere uitgebreid met Alain Labrique van de WHO, die vooral hamert op wereldwijde consensus. Daarnaast moet ook de rol die ‘de handen aan het bed’ spelen bij het succesvol implementeren en opschalen van digitale transformatie niet onderbelicht blijven, Daarover gaf Bianca Buurman, voorzitter van de beroepsvereniging V&VN, vorig jaar een keynote speech tijdens de ICT&health World Conference.
Op onze World Conference van dit jaar, eind januari, gaf Marjolein Heemels van het MUMC+ een presentatie waarin ook zij benadrukte dat innovaties ten behoeve van de zorgtransitie alleen kunnen slagen als verpleegkundigen het hart van die initiatief vormen. Binnen het MUMC+ wordt al ruim vijf jaar gewerkt aan de professionele identiteit van de verpleegkundige. “Daarnaast bouwen we nieuwe structuren voor verpleegkundig leiderschap en samenwerking. En dat was pas het begin. Ook de komende jaren zullen daaraan toegewijd worden. Daarbij is het belangrijk dat er elke dag kleine stappen gezet worden richting het oplossen van grote uitdagingen: think big, but act small”, vertelde Heemels.
Ook tijdens de volgende editie van de ICT&health World Conference, eind januari 2026, wordt weer veel aandacht geschonken aan de rol en het belang van verpleegkundigen om de zorgtransitie te laten slagen. Rebecca Love, CNIO en een baanbrekende verpleegkundige die wereldwijd een onuitwisbare indruk heeft achtergelaten op de zorgsector sprak hierover tijdens haar keynote speech en zij zal ook komend jaar weer aanwezig zijn. Rebecca’s leiderschap in verpleegkundige innovatie begon toen ze de eerste directeur werd van Nurse Innovation & Entrepreneurship aan de Northeastern School of Nursing, waar ze de Nurse Hackathon oprichtte—een initiatief dat tot baanbrekende veranderingen in het verpleegkundig beroep heeft geleid. Een hackathon die een vervolg krijgt tijdens de komende ICT&health World Conference in Maastricht.
