De zorg ondergaat een revolutie. Met richtlijnen zoals de Wet Elektronische Gegevensuitwisseling in de Zorg (Wegiz) en de European Health Data Space (EHDS) creëren de Nederlandse overheid en de Europese Unie een transformatie in de snelheid, efficiëntie en precisie van de zorg. Een geweldig vooruitzicht, maar het vraagt veel van zorginstanties. Aan de hand van ons onderzoek bespreek ik hoe organisaties ervoor staan en welke drie stappen zij al kunnen nemen richting deze toekomst. Maar eerst: wat zijn de Wegiz en EHDS?
De juiste voorkennis
De Wegiz is een Nederlandse kaderwetgeving die zich richt op elektronische, gestandaardiseerde gegevensuitwisseling tussen zorginstellingen en de beschikbaarheid van gegevens in de Persoonlijke Gezondheidsomgeving. De EHDS complementeert de Wegiz op internationaal niveau. Dit is een naderende Europese kaderwet die zorginstellingen de mogelijkheid biedt om landgrensoverschrijdend gegevens uit te wisselen, zodat burgers in andere EU-landen even goede zorg kunnen krijgen als in hun eigen land.
De EHDS richt zich op: 1) de controle over eigen zorggegevens, 2) de snelle, veilige en gestandaardiseerde uitwisseling van patiëntgegevens tussen zorginstellingen en 3) het gebruik van grote datasets voor wetenschappelijk onderzoek.
De Wegiz en EHDS zijn meer dan wetgevingen: ze vormen de basis voor een toekomst waarin zorggegevens optimaal beschikbaar zijn, zowel voor zorgverlening als medisch onderzoek, op nationaal en Europees niveau. Wat moeten zorginstellingen doen om hierin mee te gaan?
Stap 1: Samen leren
De eerste stap is het delen van de juiste kennis. Idealiter worden alle medewerkers over nieuwe wetgevingen of innovatieve stappen op de hoogte gesteld, maar dat gebeurt niet altijd. Meer dan een kwart van de leidinggevenden geeft aan de Wegiz en de EHDS inhoudelijk niet te kennen. Dit kan komen doordat organisaties slechts één afdeling verantwoordelijk stellen voor de implementatie van nieuwe wet- of richtlijnen.
Bij de Wegiz en EHDS blijkt dit vaak de IT-afdeling te zijn. Dat lijkt logisch, want de IT-afdeling speelt een grote rol in de technische kant van de implementatie. Maar naast de technische kant is er ook een strategische en educatieve kant. Het is belangrijk dat de afdelingen die verantwoordelijk zijn voor de relevante bedrijfsprocessen, de wetgeving samen interpreteren en implementeren. Zij vullen elkaars kennis aan én houden gezamelijk de rest van de organisatie op de hoogte. Dan ben je altijd in zijn geheel klaar voor de toekomst.
Stap 2: Betrokken personeel
Naast op de hoogte zijn, is ook het betrekken van medewerkers van belang. Zij zijn de draaiende tandwielen in bedrijfsprocessen. Wanneer die processen veranderen, moeten zij mee kunnen draaien. De toekomst van de zorg bestaat uit verandering.
Er zijn veel methoden om medewerkers te betrekken, maar sommige passen beter bij jouw medewerkers. Een deel van de organisaties stelt voor de Wegiz of EHDS bijvoorbeeld een implementatiestappenplan op, waar andere organisaties een trainingsprogramma voor medewerkers hebben geregeld. Met de juiste uitleg en aanmoediging om vragen te stellen, voelen medewerkers zich ondersteund. Zo zijn de komende veranderingen geen verrassingen, maar logische stappen.
Stap 3: Een goede impactanalyse
Voor de Wegiz en de EHDS geldt: voorbereiding is het halve werk. Wat hiervoor belangrijk is, is een impactanalyse. Dit kan uitgebreid of beperkt. Als een regel inspeelt op een proces dat jouw organisatie al implementeert, dan weet je de impact grotendeels al en is een beperkte impactanalyse genoeg. Vaak hebben organisaties toch baat bij een uitgebreide impactanalyse, zeker als ze een ingrijpende impact verwachten.
Maar weten wat de impact is, is niet genoeg: je moet ook weten hoe je erop kunt reageren. Dit blijkt lastig: 42 procent van de organisaties weet nog niet welke veranderingen de Wegiz vereist, en voor de EHDS is dat zelfs 50 procent. Omdat het om kaderwetgevingen gaat, is het logisch dat de volledige impact nog niet in beeld is. Maar een voorlopig toekomstbeeld is nu echt een prioriteit. Ga na het maken van een impactanalyse samen zitten en overweeg goed hoe jouw organisatie hierop kan reageren. Elke dag is een stap dichter bij de toekomst, dus zorg ervoor dat je vooruit kijkt.
De basis in huis hebben
We zijn op weg naar een veelbelovende toekomst met volledige databeschikbaarheid in de zorg. Kennisdeling, het betrekken van medewerkers en een grondige impactanalyse zijn onmisbaar voor zorginstellingen in dit proces. Organisaties die een cultuur van kennis, educatie en groei kweken, zijn al op weg naar de toekomst. Jij ook?
