E-health lang niet voor iedereen toegankelijk

Er moet persoonsgerichte ondersteuning en inzet komen om er voor te zorgen dat alle Nederlanders gebruik kunnen maken van digitale innovaties in de zorg. Gebeurt dat niet, dan dreigen veel mensen de boot te missen. Lang niet iedereen kan namelijk overweg met e-health toepassingen of wordt er zelfredzamer van. Dat stellen Bettine Pluut (voormalig senior adviseur en actieonderzoeker bij Nictiz) en Marinka de Jong, programmamanager Patiëntparticipatie en eHealth van Nictiz, in een blog op de website van het Rathenau Instituut.

Nieuwe digitale toepassingen zoals e-health bieden nieuwe kansen om patiënten meer zelfregie te geven en hen zelfredzamer te maken. De ‘persoonlijke gezondheidsomgeving’, de PGO is een goed voorbeeld. Hiermee kunnen gebruikers (vanaf 2019) hun medische gegevens inzien en delen – met zorgverleners of familie. Het doel is dat zij beter geïnformeerd raken over hun gezondheid en zo beter – samen met mensen uit hun zorgnetwerk besluiten kunnen nemen over hun gezondheid en eventuele behandelingen. Niet iedereen is er echter toe in staat om met een PGO om te gaan, of een zorgverlener vragen te stellen via een e-consult. Niet alleen zijn sommige toepassingen niet voor iedereen beschikbaar, zij zijn vaak te ingewikkeld voor grote groepen. Of mensen weten gewoon niet dat bepaalde toepassingen er zijn, stellen Pluut en De Jong.

Laagopgeleiden meer op achterstand bij e-health

Verwezen wordt naar cijfers van Pharos, expertisecentrum gezondheidsverschillen: 2,5 miljoen mensen zijn laaggeletterd, nog eens 1 miljoen mensen hebben moeite met het gebruik van digitale middelen. Het Sociaal Cultureel Planbureau constateerde in de meest recente Staat van Nederland dat laagopgeleiden, onder wie laaggeletterden, nog meer op achterstand zijn gekomen. Er zijn grote groepen mensen in onze samenleving voor wie het voeren van eigen regie over hun leven moeilijk of zelfs onmogelijk is, aldus het SCP. Dat betekent dat er bij digitalisering van de zorg veel meer aandacht moet komen voor bovengenoemde groepen. ’We moeten ervoor waken dat digitalisering de verschillen tussen kwetsbare en niet-kwetsbare groepen vergroot in plaats van verkleint,’ schrijven Pluut en De Jong.

Ideaal van goede zorg voorop

‘Wat ons betreft moet het ideaal van gelijke toegang tot goede zorg voorop staan in e-health-beleid en -projecten. Zij noemen drie voorwaarden om de idealen van zelfredzaamheid en gelijke toegang tot goede zorg te verenigen. 1. Bedenk, ontwikkel en test toepassingen samen met patiënten Ontwikkelaars moeten e-health-toepassingen voor iedereen geschikt maken, ook laaggeletterden. Dat betekent dat e-health-toepassingen met een diverse groep patiënten bedacht, ontwikkelt en getest worden. Zo worden e-health-toepassingen voor iedereen gebruiksvriendelijk en begrijpelijk. Een voorbeeld zijn informatieportalen met te veel lange zinnen en lappen tekst. 2. Duidelijke informatie over e-health-toepassingen Het is belangrijk dat patiënten goed worden geïnformeerd worden over een e-health-toepassing. Veel instructies die patiënten nu krijgen, zijn te ingewikkeld voor laagopgeleiden. Daardoor gebruiken zij e-health voor verkeerde doelen of overvragen ze artsen. Vooral laagopgeleide patiënten vinden het lastig te bepalen wanneer zij bijvoorbeeld een e-consult zinvol kunnen gebruiken. Een simpele folder of een eenvoudig filmpje met voorbeeldvragen die duidelijk maken bij welke klachten een e-consult handig is, kan al uitkomst bieden. 3. Adviseer mensen over welke toepasing voor hen geschikt is Niet alle e-health-toepassingen zijn voor alles en iedereen en op elk moment geschikt. Zoals online inzage in onderzoeksuitslagen. Sommige patiënten willen en kunnen die uitslagen zelfstandig lezen en interpreteren, anderen zijn er bij gebaat dat hun arts hen een uitslag persoonlijk vertelt. Zo kan beeldbellen kan voor patiënten voor wie een reis naar het ziekenhuis veel pijn betekent of veel schaarse energie kost een uitkomst zijn. Voor eenzame ouderen kan zo’n bezoek een welkome kans zijn op sociaal contact. Meer weten over zinvolle zorginnovaties én de implementatie?  Honderden zorgprofessionals krijgen tijdens de ICT&health World Conference op 22 juni inzichten, antwoorden, handvatten en de beste voorbeelden.  Wilt u ook aanwezig zijn? reserveer dan hier uw (voor de zorg gratis) toegangsticket! Want ook dit keer geldt, op is echt op.