Veel patiënten met maagklachten die worden verwezen voor een maagonderzoek, hebben zo’n onprettige onderzoek niet nodig. Een e-learningmodule moet hen bewuster maken van hun klachten. Vaak zullen zij dan afzien van het onderzoek, concluderen onderzoekers van het Radboudumc in een recent in JAMA Internal Medicine gepubliceerd artikel. De e-learning moet indirect artsen meer ruimte bieden om patiënten te onderzoeken die het meest risico lopen op een onderliggende aandoening en ongepaste zorg beperken.
Mensen die de huisarts bezoeken met maagklachten, zoals pijn in de bovenbuik, oprispingen en misselijkheid, hebben in zeldzame gevallen deze klachten wegens een tumor in de slokdarm of maag. Om zo’n tumor uit te sluiten, is een gastroscopie één van de mogelijke onderzoeken. Daarmee kijkt een arts in de slokdarm, de maag en de twaalfvingerige darm met een dunne slang waarop een camera is bevestigd. Zo’n maagonderzoek is vervelend voor de patiënt en kan soms ook zorgen voor complicaties.
Onderzoek meestal niet nodig
Judith de Jong en Marten Lantinga, maag-darm-leverartsen in opleiding in het Radboudumc, toonden in vooronderzoek al aan dat bij de meeste onderzochte mensen deze vervelende ingreep achteraf niet nodig bleek. 80 procent van de mensen die een maagonderzoek onderging, bleek last te hebben van functionele maagklachten: een diagnose waarvoor geen maagonderzoek noodzakelijk is. Slechts bij minder dan één procent was sprake van kanker.
De Jong en Lantinga namen hierna in het kader van het landelijke ‘Doen of Laten?’-programma 119 patiënten onder de loep. Deze patiënten bezochten één van de vier regionale ziekenhuizen na een verwijzing voor een maagonderzoek door de huisarts. Bij 57 van hen werd direct een gastroscopie ingepland, waarvan 47 uiteindelijk het onderzoek ondergingen. 62 patiënten kregen een aanbod om eerst 12 weken een e-learning te volgen met informatie over hun klachten, de mogelijke oorzaken, en het maagonderzoek. Tijdens en na die periode konden ze alsnog kiezen voor een gastroscopie.
Van de groep die eerst een e-learning aangeboden kreeg, hadden 38 van de 62 patiënten na 12 weken nog steeds niet de behoefte voor een maagonderzoek. “Sterker nog: nagenoeg alle patiënten hadden na een jaar nog steeds geen behoefte aan een maagonderzoek, en we stelden geen ernstige ziekten zoals kanker vast bij de mensen die in dat jaar afzagen van de gastroscopie”, vertelt de Jong. “Het is geruststellend en in de lijn van verwachting dat we weinig bijzonderheden troffen.”
E-learning direct beschikbaar stellen
De Jong plaatst wel enkele kanttekeningen. Zo zijn de deelnemers aan de vervolgstudie gemotiveerd, omdat ze al naar de onderzoekers zijn verwezen door de huisarts. “Onze volgende stap is daarom om onze e-learning direct beschikbaar te maken voor iedereen die maagklachten heeft, via een platform als Thuisarts.nl. Daarmee zorgen we dat de patiënt en de huisarts in geval van klachten onze e-learning gelijk kan gebruiken.”
Toch laten de resultaten zien dat de zorg op dit gebied alleszins beter kan, meent Lantinga. “We zien dat het merendeel van de patiënten met maagklachten geen gastroscopie nodig heeft, en dat een groot deel van de patiënten dat bij ons komt voor een gastroscopie, langere tijd afziet van het onderzoek. Meer inzicht in deze patiëntengroep kan dus leiden tot minder ongepaste zorg.”
Meer tijd voor patiënten
Voordelen van een e-learning zijn dat veel patiënten zo’n onprettig onderzoek bespaard blijft én dat duidelijker is voor arts én patiënt wie een gastroscopie nodig heeft, benadrukt Lantinga: “Die alternatieve strategie maakt helderder wat de klachten veroorzaakt, en hoe je daarnaar moet handelen. Als je meteen naar een maagonderzoek grijpt, gaat je dat in veel gevallen niet verder helpen. Bovendien hebben we door een doelmatigere selectie meer tijd voor de patiënten met maagklachten die écht een gastroscopie en vervolgzorg nodig hebben.”
Het onderzoek is verricht in het kader van het ‘Doen of Laten?’-programma. Publicatie vond plaats in JAMA Internal Medicine: Web-Based Educational Intervention for Patients With Uninvestigated Dyspepsia Referred for Upper Gastrointestinal Tract Endoscopy - Judith J. de Jong, Marten A. Lantinga, Adriaan C.I.T.L. Tan, Michel Aquarius, Robert C.H. Scheffer, Jan J. Uil, Philip R. de Reuver, Daniel Keszthelyi, Gert P. Westert, Ad A.M. Masclee, Joost P.H. Drenth.
E-learning steeds vaker ingezet
E-learnings worden steeds vaker ingezet, ook voor zorgprofessionals. De Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties (NFK) kwam onlangs met de e-learning ‘Intimiteit en seksualiteit bij kanker’. Die is ontwikkeld om verpleegkundigen te helpen het moeilijke onderwerp van intimiteit en seksualiteit bij kankerpatiënten bespreekbaar te maken en de juiste informatie en adviezen te geven. Pharos en Nivel kwamen in december 2020 met een e-learning met virtuele patiënten over het onderwerp samen beslissen: ‘Goed Begrepen’. In de gratis e-learning leren medisch specialisten, verpleegkundig specialisten en verpleegkundigen beter aan te sluiten op het niveau van de patiënt.
