Bijna een half miljoen Nederlanders vormen de basis voor een nieuw nationaal megacohort dat onderzoek naar gezond ouder worden moet versnellen. Het Nederlands Cohorten Consortium (NCC), onder leiding van Maastricht UMC+, ontvangt daarvoor ruim 17 miljoen euro subsidie van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). In het project bundelen vrijwel alle universitair medische centra, het RIVM en de Vrije Universiteit Amsterdam hun onderzoeksdata en expertise. De plannen worden toegelicht tijdens het NCC-symposium op 7 november.
Het NCC brengt gezondheidsdata van een kleine half miljoen Nederlanders samen. “Met deze gegevens doen we grensverleggend onderzoek naar de oorzaken van chronische ziekten zoals diabetes, hart- en vaatziekten, dementie en depressie en de redenen waarom deze op steeds jongere leeftijd voorkomen”, legt hoogleraar diabetes epidemiologie en hoofdaanvrager van de subsidie, Miranda Schram uit. Schram is verbonden aan de onderzoeksinstituten CARIM en MHeNs.
Samenhangende brzon
Het NCC bundelt de kracht van de elf grootste en meest uitgebreide cohorten in Nederland, waaronder De Maastricht Studie. Door deze samenwerking ontstaat een geïntegreerde kennisbron over gezondheid, leefstijl, omgeving en veroudering. Met de verkregen subsidie kan het consortium grootschalig onderzoeken hoe en waarom mensen gezond ouder worden en welke maatregelen kunnen helpen om ziekten te voorkomen. De focus ligt daarbij op multimorbiditeit (het gelijktijdig voorkomen van meerdere chronische aandoeningen) en op nieuwe gezondheidsrisico’s, zoals opkomende infectieziekten.
Universitair hoofddocent leefstijl epidemiologie, Annemarie Koster, gaat het NCC-project voor De Maastricht Studie coördineren. Ook zij benadrukt de grote meerwaarde van de diversiteit van de rijke cohortdata uit heel Nederland. Doordat ze gegevens uit verschillende regio’s en bevolkingsgroepen kunnen combineren, kan er nauwkeuriger worden onderzocht hoe bijvoorbeeld een gezonde leefstijl samenhangt met gezondheid en ziekte. “Binnen NCC kunnen we vervolgens heel gedetailleerd kijken naar verschillen tussen subgroepen, bijvoorbeeld naar geografische locatie, sociaaleconomische positie, afkomst, leeftijd en geslacht”, legt Koster uit. Koster is verbonden met het onderzoeksinstituut CAPHRI van het Maastricht UMC+.
FAIR-principes
De samenwerking binnen het NCC versterkt de internationale leidende positie van Nederland op het gebied van epidemiologisch onderzoek. Door data op een uniforme manier te bundelen, kunnen onderzoekers sneller nieuwe inzichten genereren die inzetbaar zijn in zowel de klinische praktijk als het gezondheidsbeleid. Het NCC werkt volgens de FAIR-principes (Findable, Accessible, Interoperable, Reusable) en met naleving van de AVG. Op deze manier wordt een toekomstbestendige onderzoeksinfrastructuur gecreëerd waarin kennis, data en expertise duurzaam tussen instellingen worden gedeeld.
Het Nederlands Cohorten Consortium is een landelijk samenwerkingsverband tussen elf cohorten in Nederland, verspreid over zeven universiteiten en UMC’s en het RIVM. De deelnemende cohorten zijn De Maastricht Studie, Lifelines, de Rotterdam Studie (ERGO), De Maastricht Studie, HELIUS, LASA, EPIC-NL, NEO Study, Nederlands Tweelingen Register, Leiden Langleven Studie, Utrecht Health Project en Doetinchem Cohort Studie. In totaal omvat het netwerk bijna 500.000 deelnemers en meer dan 50 jaar aan gezondheidsdata.
Gezond en Actief Leven Akkoord
Het werk van NCC sluit ook aan op het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA). In februari 2023 ondertekenden het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), Zorgverzekeraars Nederland (ZN) en GGD GHOR Nederland dit akkoord. Met dit akkoord spraken zij af nauwer te gaan samenwerken aan een gezondere samenleving en om meer aandacht en middelen vrij te maken voor preventie, gezondheid en een sterke sociale basis.
Het doel is om in 2040 een gezonde generatie te realiseren, met mensen die leven in een sociaal en fysiek gezonde omgeving. Voor lokale initiatieven op het gebied van preventie, sport, bewegen en gezondheidsbevordering wordt tijdens deze kabinetsperiode jaarlijks ongeveer 300 miljoen euro uitgetrokken, waarvan 195 miljoen structureel.
