Keuzevrijheid voor digitale zorg moet een basisrecht zijn voor elke patiënt. De coronacrisis heeft de noodzaak van grotere inzet van digitale zorg nog eens onderstreept als enige manier om voortgang van reguliere zorg op lange termijn te borgen. Digitale zorg is niet voor en door iedere patiënt gewenst, maar iedere patiënt zou wel moeten kunnen kiezen. Zes artsen uit diverse disciplines kloppen met deze boodschap aan bij het ministerie van VWS.
De artsen, met allemaal een affiniteit voor digitale zorg, hebben een brief over hun pleidooi voor digitale keuzevrijheid gestuurd naar minister Tamara van Ark (Medische Zorg), binnen VWS verantwoordelijk voor alles dat met digitale gegevensuitwisseling te maken heeft. Zij roepen de minister op om een dialoog te beginnen, met als uitgangspunt: geef de patiënt structureel de vrije keuze tussen zorg op afstand en fysieke consulten.
'Wij stellen dat elke patiënt de keuze zou moeten hebben om van zorg op afstand gebruik te kunnen maken in zowel de eerste als in de tweede lijn', zo schrijven de zes. 'Wij vragen VWS, zorgverzekeraars, NZa en zorginstellingen om deze behoefte van patiënten en zorgverleners te faciliteren en de dialoog met hen aan te gaan. Als zorgverleners met ervaring in digitale zorg roepen we collega’s op om hun ervaringen en kennis te delen zodat verbeteringen vanaf de werkvloer vorm krijgen.'
Digitale zorg wenselijk
De brief benadrukt dat ook zonder de noodzaak van de coronacrisis veilige digitale zorg op afstand mogelijk én wenselijk is. Voorwaarde is volgens de briefschrijvers wel dat de patiënt hierin een keuze heeft, waarbij de vorm waarin de zorg wordt aangeboden onderdeel van gedeelde besluitvorming is.
De artsen die de brief met de oproep hebben ondertekend, zijn: Deborah van der Stoep, reumatoloog; Paul Koning, orthopeed; Sabine Pinedo, internist; Rob Dijkstra, huisarts; Lydia ten Napel, huisarts; Gabrielle Speijer, radiotherapeut. Sabine Pinedo en Gabrielle Speijer zijn ook lid van de Redactieraad van ICT&health. Artsen die de uitgangspunten van de brief onderschrijven, kunnen lid worden van de LinkedIn-groep 'Dokters voor keuzerecht op digitale zorg'.
Terugvallen naar oude 'normaal'
De Patiëntenfederatie stelde onlangs in ICT&health 5 dat zij bij zorgprofessionals de neiging ziet om terug te keren naar het oude normaal van vóór de digitaliseringsslag die afgelopen maart ingezet werd. En zij zijn het die natuurlijk het behandelaanbod bepalen. Op zich ook logisch als het financieringsmodel daarop ingericht is, stelt Marcel Heldoorn, manager digitale zorg bij de Patiëntenfederatie. “Maar we zien niet dat daarbij aan de patiënt gevraagd wordt wat die wil.”
Reden voor de organisatie om – in aanvulling op het advies van de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) over hoe om te gaan met digitale zorg na de coronacrisis – met een eigen visiedocument over de toekomst van hybride zorg te komen. Zo moet ook voorkomen worden dat de deuren van de zorgprofessional opnieuw dicht gaan. Dat gebeurde toen premier Rutte in maart de intelligente lockdown aankondigde.
De Patiëntenfederatie vindt dan ook dat niet nog een keer sprake mag zijn van een situatie waarin de deur op slot gaat. "Dus als je als zorgprofessional fysiek de deur moet sluiten, moet er een digitale toegangsdeur zijn en moet dus de hele zorgverlening een gegarandeerde digitale component hebben.”
Digitale zorg onvoldoende bestendigd
In de Kamerbrief over digitale zorg van eind september schreven ministers Hugo de Jonge (VWS) en Tamara van Ark (Medische zorg) ook al dat het erop lijkt dat de digitale ontwikkelingen uit het begin van de coronacrisis onvoldoende bestendigd lijken te worden.
Zo blijkt uit onderzoek van het NIVEL dat slechts 28 procent van de huisartsen die met beeldbellen zijn gestart er ook mee wil blijven doorgaan. In de GGZ blijkt dat beeldbellen niet voor elke patiënt geschikt is. De bewindslieden benadrukken dat de keuze voor digitale zorg weliswaar bij de patiënt ligt, maar dat terugkeer naar de ‘oude’ situatie in ieder geval ongewenst is. Een blended of hybride aanpak, een mix van digitaal en fysiek, is nodig.
Volledige brief
Lees hieronder de volledige inhoud van de brief:
Als dokters willen wij zorgdragen voor zieken, gezondheid bevorderen en lijden verlichten. In alles wat wij doen staat het belang van de patiënt centraal. En binnen die kaders heeft de patiënt regie over hoe hij zijn zorg ingevuld zou willen hebben. Deze keuzevrijheid zou ook moeten gelden voor de manier waarop en de plaats waar de zorg geleverd wordt. Naast het fysieke contact hoort daar ook zorg op afstand bij.
De coronacrisis heeft een forse verschuiving gegeven van reguliere zorg naar digitaal. Desondanks werd veel reguliere zorg wegens capaciteitsgebrek uitgesteld. Inmiddels zijn we er allemaal van doordrongen dat de coronacrisis nog niet voorbij is. Wat de noodzaak van inzet van digitale zorg benadrukt. Het is de enige manier om voortgang van reguliere zorg op lange termijn te borgen.
Ook buiten de noodzaak op dit moment is bredere inzet van digitale mogelijkheden gewenst, omdat er zowel voor de patiënt als voor de zorgverlener enorme voordelen aan kunnen zitten, zoals een gevarieerder zorgaanbod en meer flexibiliteit. Er zijn talloze voorbeelden van patiënten die graag (een deel van) hun zorg digitaal zouden vormgeven.
En waarom zouden we ze dit ontzeggen? Als patiënt en zorgverlener beiden menen dat veilige digitale zorg op afstand mogelijk én wenselijk is, laten we dit dan ook doen. Voorwaarde is wel dat de patiënt hierin een keuze heeft, waarbij de vorm waarin de zorg wordt aangeboden onderdeel van gedeelde besluitvorming is. Digitale zorg is niet voor en door iedere patiënt gewenst, maar iedere patiënt zou wel moeten kunnen kiezen. Dat betekent ook dat elke zorgverlener een uitgebreider zorgaanbod heeft waarvan digitale zorg een herkenbaar onderdeel vormt. Het vasthouden, stimuleren en door ontwikkelen van digitale mogelijkheden in de zorg bevordert een optimale inzet van menskracht en middelen.
De coronacrisis is niet de reden waarom digitale zorg gewenst is, maar maakt het wel hoog urgent.
Wij stellen dat elke patiënt de keuze zou moeten hebben om van zorg op afstand gebruik te kunnen maken in zowel de eerste als in de tweede lijn. Wij vragen VWS, zorgverzekeraars, NZa en zorginstellingen om deze behoefte van patiënten en zorgverleners te faciliteren en de dialoog met hen aan te gaan. Als zorgverleners met ervaring in digitale zorg roepen we collega’s op om hun ervaringen en kennis te delen zodat verbeteringen vanaf de werkvloer vorm krijgen.
We vragen de minister de eerste dialoog te starten over wat nodig is om hier te komen, wij doen mee!
