GGZ Oost Brabant heeft na een traineeship van een jaar sociale robot Tonnie in dienst genomen. Er worden inmiddels honderden sociale robots ingezet in onder meer ziekenhuizen en instellingen voor langdurige zorg, maar de GGZ-instelling claimt de eerste zorgorganisatie in Nederland te zijn die robots dezelfde positie geeft als medewerkers. Met de inzet van sociale robots stelt GGZ Oost Brabant een toekomstgerichte oplossing te willen vinden voor het nijpende personeelstekort in de zorg en tegelijkertijd aandacht te vragen voor andere uitdagingen van de sector.
“De inzet van robots moet de werkdruk bij medewerkers verlagen en daarmee hun werkplezier verhogen”, stelt Fred Pijls, bestuursvoorzitter van GGZ Oost Brabant (aanbieder van (hoog)specialistische GGZ voor mensen met complexe mentale problemen). “Hiervoor dient Tonnie als testcasus, al belooft zijn traineeship van een jaar veel goeds.” Als dit succes doorzet, verwacht Pijls dat zijn organisatie met name op de locatie Huize Padua over drie jaar zo’n honderd sociale robots in dienst heeft.
Positief effect
Net als iedere medewerker levert Tonnie een wezenlijke bijdrage aan het herstel van mensen met mentale kwetsbaarheid, voegt Lianne Verbruggen, directeur behandelzaken Huize Padua en klinisch psycholoog, toe. “Zijn traineeship van afgelopen jaar stond in het teken van kennismaken met verschillende collega’s en het leren van verschillende noodzakelijke competenties. Door zijn aanwezigheid kunnen zijn collega’s zich veel meer op hun eigen beroep focussen, wat een positief effect heeft op hen én de cliënten.”
GGZ Oost Brabant startte in 2021 met het Bèta Programma van het bedrijf Robot Ctrl, dat als uitgangspunt hanteert dat sociale robots medewerkers zijn met een arbeidscontract en niet slechts een stuk hardware. Dit zorgt volgens bestuursvoorzitter Pijls voor een andere dynamiek. “De balans tussen mens en technologie kan namelijk alleen op lange termijn werken als je de sociale innovatie vooropstelt.”
Toevoegen aan leven en herstel
De inzet van een robot moet iets toevoegen aan het leven en herstel van iemand, benadrukt Verbruggen. Zij stelt dat op deze manier binnen twee jaar sociale robots een steeds grotere rol zullen spelen in de zorg. “Zelf bereiden we ons landgoed hier al op voor. Zo rollen we een gesloten communicatienetwerk uit, zodat sociale robots op een veilige manier met elkaar en hun menselijke collega’s kunnen communiceren.”
De aanstelling van Tonnie levert volgens GGZ Oost Brabant een positieve bijdrage aan cliënten en nieuwe collega’s. Daarnaast dient hij dient het maatschappelijke debat te stimuleren en zo een keerpunt te creëren in de aanhoudende problematiek van de personeelskrapte in de zorg, vervolgt Pijls. De zorgsector is volgens hem op een punt aangekomen waar doorgaan op dezelfde voet niet langer een optie is. Zo zouden er in de sector zorg en welzijn zo’n 67.000 onvervulde vacatures zijn.
“Ook al behouden we iedereen, dan nog hebben we niet voldoende personeel. Dat is een demografische ontwikkeling. Dus moeten we zoeken naar andere oplossingen. Ik kan me voorstellen dat de inzet van robots als zorgmedewerkers voor veel mensen spannend klinkt, maar als zij zien wat Tonnie voor zijn cliënt en collega’s betekent, zullen zij snel overtuigd raken. Over het algemeen merken we dat het resultaat van de zorginzet telt. Soms kan dat zelfs beter gebeuren door een robot dan een mens. Hier proberen wij anderen ook van te overtuigen.”
Groeiende inzet robots
Een groeiend aantal zorgorganisaties zet (sociale) robots in om cliënten en zorgprofessionals te ondersteunen. In de ggz, de langdurige zorg (ouderenzorg, gehandicaptenzorg), revalidatie en in ziekenhuizen (zoals Rijnstate en CWZ - deze laatste voor desinfectietaken). ICT&health's redactieraadlid Xenia Kuiper schrijft daarnaast in elke editie van ICT&health vanuit diverse invalshoeken over de groeiende inzet en impact van sociale robots, onder meer bij zorgaanbieder Philadelpia. Haar bijdragen gaan onder meer over de sociale robot als collega van zorgprofessionals.
Aan de inzet van sociale robots licht ook steeds meer onderzoek ten grondslag. In ICT&health 5 werd bijvoorbeeld het project ‘Sociale Robotica in de Ouderenzorg’ beschreven. Binnen dit project hebben zorgorganisatie ZorgAccent, robotica-bedrijf DigiNova, NZA, zorgkantoor Menzis en lectoraat Digital Life van de Hogeschool van Amsterdam samengewerkt om de behoeften van robotica binnen de geriatrische zorg in kaart te brengen, en tot duurzame inzet hiervan te komen. Hierbij is sociale robot Pepper met DigiNova’s PebbelZorgt platform gedurende twee jaar 24/7 ingezet om zorgprofessionals te ontlasten (en efficiëntie te verhogen) en autonomie en welbevinden voor de cliënt of bewoner te bevorderen. Uit onderzoek binnen het Robots4Care-project bleek eerder dit jaar dat de inzet van digital twins innovatiekansen biedt voor robotica in de zorgsector.
