AI wordt binnen de zorg steeds vaker ingezet om vroegtijdig gezondheidsrisico’s te kunnen ontdekken of om ondersteuning te personaliseren. Bekend is ook dat de inzet van AI in de klinische praktijk vragen over betrouwbaarheid, juridische aspecten en ethisch gebruik oproept. Dit geldt met name voor situaties met grote gezondheidsrisico’s zoals hart- en vaatziekten. Het onderzoeksproject DECIDE-VerA dat van de winter 2022 tot voorjaar 2025 loopt, moet antwoord gaan geven op deze vragen.
In plaats van het ontwikkelen van nieuwe AI-technologieën, richt DECIDE-VerA zich op de vraag hoe beslisondersteunende systemen zoals DECIDE op een betrouwbare, bruikbare, ethisch verantwoorde en juridisch correcte manier kunnen worden ontworpen en geïmplementeerd.
Routinematige gezondheidsdata
Onderzoekers van het LUMC onderzochten of routinematig verzamelde gezondheidsdata kunnen helpen bij het vroegtijdig opsporen van personen met een verhoogd risico op een hart- of vaatziekte. In 2023 introduceerden Van Os en zijn team het systeem DECIDE, een Clinical Decision Support System (CDSS) dat gebruikmaakt van geslachtspecifieke, verklaarbare AI-modellen. Hoewel het systeem zich nog in de ontwikkelingsfase bevindt, toont het veelbelovende mogelijkheden om huisartsen te ondersteunen bij proactieve risicobeoordeling.
Om alle facetten rondom de vraagstelling aan te pakken, is een interdisciplinair team samengesteld met expertise op het gebied van:
- Medische ethiek, bio-ethiek en recht
- Privaatrecht
- AI en verantwoordelijk design
- Patiëntvertegenwoordigers
Samen onderzochten ze onder welke voorwaarden een AI-tool zoals DECIDE zinvol kan bijdragen aan gezamenlijke besluitvorming in de eerstelijnszorg, zonder ethische of juridische grenzen te overschrijden.
Identificatie risicopatiënten
De noodzaak van een betere en eerdere identificatie van risicopatiënten, vooral onder jongere en vaak onderbelichte bevolkingsgroepen, wordt mede ingegeven door de cijfers. Zo overleden er in 2023 520 mannen en vrouwen jonger dan 50 jaar aan hart- en vaatziekten in Nederland. In 2022 betrof 11,7 procent van de ziekenhuisopnames vanwege cardiovasculaire aandoeningen volwassenen onder de 55 jaar (Koop et al., 2024; De Groot et al., 2024).
Dit project wordt geleid door het National eHealth Living Lab (NeLL) van het LUMC in samenwerking met: • Afdeling Medische Ethiek en Gezondheidsrecht, LUMC • Instituut voor Privaatrecht, Universiteit Leiden • TU Delft • TU/e • Hogeschool Rotterdam • Patiëntenfederatie Nederland • UMC Utrecht
Pasgeborenen
Uit een onderzoek dat begin dit jaar is gepubliceerd, blijkt dat AI ook kan helpen bij het detecteren van aangeboren hartafwijkingen bij pasgeborenen. Aangeboren hartafwijkingen zijn de meest voorkomende vorm van aangeboren afwijkingen.
In Nederland komen jaarlijks zo’n 1300 baby’s met een dergelijke aangeboren afwijking ter wereld. In de meeste gevallen betreft het een kleine afwijking, maar soms is de diagnose ernstiger en heeft de pasgeborene in het eerste levensjaar een operatie of andere medische ingreep nodig. Ondanks de vooruitgang in de prenatale zorg is de detectiegraad van aangeboren hartafwijkingen tijdens routine-echografieën nog steeds niet optimaal.
