Vooral grote zorgaanbieders in de wijkverpleging zetten al e-health toepassingen in, zoals cliëntportalen en slimme medicatiedispensers. Kleinere zorgaanbieders krijgen de voorwaarden voor goede digitale zorg niet altijd op orde, onder meer door gebrek aan kennis op dit gebied. Dat concludeert de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) in zijn rapport ‘Beeld van de wijkverpleging in 2022’.
In het rapport gaat de toezichthouder in op de bevindingen na 200 bezoeken aan aanbieders van wijkverpleging. Verder geeft de IGJ aan 168 meldingen over wijkverpleging te hebben gekregen en schetst de instantie ontwikkelingen bij zeven actuele thema’s. Naast de inzet van e-health zijn dit: personeelstekort in de zorg; langdurige zorg thuis; nieuwe zorgaanbieders; zorgfraude en zorgverwaarlozing; onvrijwillige zorg thuis; hygiëne en infectiepreventie.
Meestal goede zorg wijkverpleging
Kort door de bocht concludeert de IGJ dat ondanks de grote uitdagingen waar de wijkverpleging voor staat – zoals meer zorg en meer intensieve zorg – er meestal goede en veilige zorg wordt geboden. Alleen over een deel van de kleine aanbieders van wijkverpleging maakt de IGJ zich zorgen. Cliënten krijgen bij hen niet altijd de professionele en veilige zorg die zij nodig hebben. Bestuurders ontberen vaak expertise om een organisatie te leiden en soms is er sprake van zorgfraude.
De inspectie ziet ook dat kleine zorgaanbieders in de wijkverpleging vaak niet betrokken zijn bij regionale samenwerking. Of bij nieuwe ontwikkelingen, zoals e-health. Bij kleine aanbieders die het wel goed doen, is vaak een wijkverpleegkundige betrokken die de rol van kwaliteitsverbeteraar goed invult.
Nut van e-health
De IGJ omschrijft e-health als het gebruik van digitale zorgtechnologie om de zorg te ondersteunen of te verbeteren. Het kan in de wijkverpleging bijdragen aan meer vrijheid en eigen regie voor cliënten en hun naasten. Digitale toepassingen voor zorgprofessionals kunnen ook (administratie)tijd besparen. E-health kan zo ook bijdragen bij aan oplossingen voor het personeelstekort in de zorg voor mensen thuis.
De inspectie ziet dat vooral grote zorgaanbieders in de wijkverpleging verschillende vormen van e-health gebruiken. Zo werken ze met cliëntportalen, medicatiedispensers en beeldbellen. Ook elektronische toedienregistratie voor medicatie krijgt steeds meer aandacht. De zorgverlener tekent op deze lijst digitaal af als de medicatie is gegeven.
Voorwaarden niet op orde
Een probleem bij kleinere zorgaanbieders is dat zij de voorwaarden voor goede digitale zorg niet altijd op orde krijgen. Zij hebben bijvoorbeeld te weinig kennis over digitale zorg om dit (zorgvuldig) te kunnen gebruiken. Ook zijn ze vaak niet aangesloten bij een regionaal netwerk. Hierdoor kunnen ze niet meeliften met grote zorgaanbieders bij de invoering van digitale zorg.
Bij alle zorgaanbieders is informatiebeveiliging een aandachtspunt, benadrukt de IGJ. Een risicoanalyse op dit vlak, bijpassende maatregelen en een proces om te toetsen of deze effectief zijn, ontbreken. De inspectie verwacht van zorgaanbieders dat zij hier aan werken.
Belang van digitale middelen
Toezichthouder IGJ hamert al langer op het grote belang van inzet van digitale middelen zoals e-health toepassingen en goed toezicht hierop. Niet alleen in de wijkverpleging maar zorgbreed. In 2020 liet IGJ al weten dat grootschalige toepassing van e-health geen vraag meer is, maar simpelweg noodzaak om de arbeidstekorten in de zorg te tackelen.
Ook in het Werkplan 2023 van de IGJ, afgelopen januari door VWS-minister Kuipers naar de Tweede Kamer gestuurd, stelt de Inspectie dat zorgtechnologie kan helpen bij het aanpakken van grote problemen in de zorg.
‘Technologische vernieuwingen in de zorg volgen elkaar snel op’, aldus het werkplan. ‘Nieuwe ICT-toepassingen brengen mogelijkheden en kansen. Medische technologie wordt vaker thuis gebruikt. Patiënten krijgen meer inzicht in hun gezondheid. De zorg zal beter aansluiten bij hun leefomgeving. Dankzij e-health (digitale zorg) kunnen zorgverleners, patiënten, cliënten en mantelzorgers bijvoorbeeld onderling communiceren en hebben ze gedeelde inzage in het medisch dossier.’ Om de risico's te mitigeren die nieuwe technologie altijd met zich meebrengt, is wel een duidelijk raamwerk nodig en gestructureerd toezicht op het gebruik hiervan.
Zorgvuldige omgang met e-health
In een ander recent rapport ging de IGJ de diepte in op het gebied van e-health in de wijkverpleging. De Inspectie bezocht onlangs tien zorgaanbieders in de wijkverpleging om te onderzoeken hoe zij e-health inzetten. Dat onderzoek resulteerde halverwege april 2023 in een factsheet over een zo zorgvuldig mogelijke omgang met e-health in de wijkverpleegkunde. Hierin staan enkele adviezen omtrent risico-analyses, beleidsmatige inbedding van e-health en worden voorbeelden van best practices gegeven.
