Momenteel zijn er tien grotere clusters van gezondheidsbedreigingen uitvoerig beschreven. Daar valt gelukkig op het gebied van preventie en curatie tijdig nog veel mee te doen. ICT en e-health kunnen helpen om het tij te keren. Geen doemdenken dus of afwachten tot een ander het oppakt. Het is tijd om nu zelf als zorgsector en overheid gericht passende actie te ondernemen!
In een vorige bijdrage heb ik al gekeken naar klimaatbeheersing. In deze bijdrage bespreek ik de gezondheidsbedreigingen en in hoeverre ICT deze bedreigingen inzichtelijk kan maken, effectief kan voorkomen of curatief kan aanpakken.
Hoe het tij te keren?
ICT en e-health worden steeds nuttiger bij het inzichtelijk maken van de bedreigingen zelf (wat, hoeveel, waar, wanneer), hun werkingsmechanismen en het effect van de te ondernemen interventies. Visualisatie, effectdoorrekening en beslissingsondersteunend handelen met behulp van big & deep data, AI en machineleren vormen hierbij krachtige gereedschappen. Zij weten ook de belevingswereld van de betrokken actoren te stimuleren: daar moeten we echt iets gaan doen en het kan gewoon ook!
Preventie, regie, kwetsbaarheid
Je kunt als individuele cliënt / patiënt en zorgverlener vaak de eigen gezondheidsregie oppakken. E-health is daar met wearables, informatieve apps en de quantified self plus positieve gezondheidsbeleving sterk in. Allemaal gewoon al verkrijgbaar.
Als zorgpartij, overheid of beleidsmaker breng je tijdig gezondheidsscenario’s in beeld en onderzoek je wat de meest passende interventies zijn. Een aparte tak hier vormt sustainability: het onderzoeken van de kwetsbaarheid van onze bevolking, landbouw, industrie, steden, economie en infrastructuur. Allemaal preventie in optima forma.
Curatie
E-health krijgt steeds meer een curatieve behandelingsrol. Dat moet ook wel, gezien de anders uit de pan rijzende kosten, het gebrek aan menskracht en de wens in gang gezette geneesprocessen beter te monitoren.
Sensoren, domotica, robots, VR/AR, coachende apps, het persoonlijk gezondheidsdossier, patiënt tracking, hospitality bij beperkingen: allemaal in te zetten om de grote gezondheidsbedreigingen aan te pakken.
De OPLA
Het tij keren wordt regelmatig bemoeilijkt door het OPLA-effect:
- Ontkennen, het bestaat niet, fakenews, complottheorieën etc. ‘Meten is weten’ en ‘belevend bewust worden’ nopen vaak tot actie. Digitale technologie kan beide aspecten goed ondersteunen.
- Portemonnee / profit. ‘Dat gaat mij / ons onnodig geld kosten’. Precies, wat is de kostenbatenanalyse? De huidige rijkdom van de wereld is circa 280 biljoen dollar. De voorspelde 3,7 graad C opwarming van de aarde kost 551 biljoen dollar aan schade. Weg economie. Idem de kosten van de gezondheidszorg. Nu investeren in preventie bespaart Nederland straks 10-100 miljard euro aan kosten als gevolg van slecht eco-beleid.
- Leefstijl. Kom niet aan de vrijheid van mijn leefstijl. De hierna genoemde bedreigingen perken zonder doeltreffend elimineren deze vrijheid echter steeds meer in. Het tegendeel van positieve gezondheid.
- De Ander moet het maar doen of heeft schuld. Een schoolvoorbeeld van de kop in het zand steken, maar dit ligt goed bij bepaalde populisten.
Dreiging 1: vergrijzing
Inmiddels goed zichtbaar in aantallen senioren en daaruit vloeiende zorgvraagstukken. Het achteruitgaan van ogen, gehoor, evenwicht en mobiliteit. Meer specifieke ouderdomskwalen zoals dementie, artrose, dichtslibbende vaten, eenzaamheid en verminderd snel informatie kunnen verwerken. Plus het toenemen van maligniteiten, psychische problemen, diabetes, vaatbaarheid voor ziekten, kwetsbaar bij klimaatveranderingen en onveiligheid. Valt behandeling hiervan straks nog wel te betalen en is er voldoende zorgkracht beschikbaar?
Via ICT-toepassingen zijn omvang en locaties van deze bedreiging al in kaart gebracht plus verkennende scenario’s uitgevoerd. De e-aanpak is er ook al. Domotica, robots, wearables. Medicine tracking en meer kwaliteit van leven door zelfredzaamheid. Zij ontlasten de huisartsen, mantelzorgers en SEH’s.
Dreiging 2: klimaatverandering
Pas nu beginnen wij ons de omvang van deze bedreiging echt te realiseren. De stijgende temperaturen geven toename van de luchtverontreiniging (een halve graad stijging kost 150 miljoen levens), grote droogte of juist overstromingen, hittesterfte, bosbranden die CO2 produceren, ontdooiende permafrost geeft methaan-uitstoot, meer huidkanker door UV en de uit eco-schaarste voortvloeiende conflicten. Heeft het behandelen van luchtwegklachten en allergieën wel zin als de fijnstof, smog en irriterende luchtdeeltjes slechts toenemen?
Met behulp van ICT kunnen we ook deze ontwikkeling al goed in kaart brengen, evenals het effect van interventies: zoals het wegvangen van broeikasgassen, duurzaam energiegebruik en geoengineering. Duurzaamheid onderzoeken is een must: welke technische middelen zijn geschikt om de klimaateffecten tegen te gaan?
Dreiging 3: afname biodiversiteit
Deze ramspoed is onlangs nog door de VN pijnlijk goed onder de aandacht gebracht. De afname van biodiversiteit verstoort onze ecosystemen grondig. Minder soorten betekent productieproblemen bij de landbouw / voedselketen, minder herstelmogelijkheden van de natuur bij milieuschade, gebrek aan onmisbare grondstoffen voor medicijnen en het uitbreken van conflicten rondom de schaars wordende hulpbronnen.
ICT is aan zet bij het beter inzichtelijk en belevend maken, plus beslissingsondersteuning bieden bij de effectieve interventies. Beter geen verdozing met gigadistributiecentra en megastallen, maar verantwoorde infrastructuur en veeteelt!
Dreiging 4: welvaartsziekten, ongezonde leefstijl
Gezondheidsbedreigingen van alle tijden. De grote boosdoeners zijn nu overgewicht, hart- & vaatziekten, diabetes en mobiliteitsschade (gewrichten, rug, nek).
Het goede nieuws: dat van alle tijden maakt hen bekend, goed onderzocht en er is bereidwilligheid om er met behulp van eigen regie ook daadwerkelijk iets aan te doen.
E-health is hier inmiddels sterk in opkomst. Zelfmonitoring met wearables en coachende apps, de quantified self, regie over het eigen PGO en het maken van verantwoorde leefstijlkeuzen. Al zou de implementatie met name bij de kwetsbare doelgroepen nog beter kunnen.
Dreiging 5: depressies, angsten en stress
Deze GGZ-cluster vergalt bij circa 15-20 procent van de bevolking het levensplezier. Hieraan kan e-health zoals het er nu voorstaat voor circa 80 procent effectief interveniëren. Virtual Reality en EMDR herprogrammeren het brein bij depressie, angsten, PTSD en stressvolle belevingen. Medicine targetting verandert het medicinaal schieten op mussen in het doelgericht aanbrengen van psychofarmaca daar waar zij het meest optimaal werken.
Wellicht dus straks een veel minder bedreiging, waarbij ook nog eens de GGZ-wachtlijsten door grootschaliger toepassing geslecht kunnen worden.
Dreiging 6: infectieziekten verschuiven
Feitelijk ook geen nieuwkomer, maar het gaat echter wel om andere typen. De mazelen en Meningokokken zijn eigenlijk maar kleine spelers in vergelijking met noordwaarts oprukkende tropische zieken (malaria, dengue, hersenvliesontsteking) door een opwarmend klimaat. TBC en Polio wachten daarnaast hun kans op herintrede af.
De afnemende biodiversiteit slaat toe bij veterinaire ziekten zoals Q-koorts, varkenspest en de vogelgriep. Overmatig gebruik van antibiotica, het afnemen van de daartoe geschikte gisten / schimmels en opportunistische bacteriën die gebruik maken van door het milieu uitgeschakelde concurrenten, luiden nieuwe epidemieën in.
Met de inzet van digitale toepassingen kunnen potentiële uitbraken voorspeld worden, snelle diagnoses gesteld (Lab on a chip) en nieuwe medicijnen versneld ontwikkeld. Printen in 3D (medicatie) of knippen en plakken in de genetica (resistentie) faciliteren hier.
Dreiging 7: klimaatvluchtelingen
De potentiële problemen bij vluchtelingen zijn bekend. Psychische stress en PTS, meegenomen (onbehandelde) ziekten, integratieproblemen en radicalisering. De oorzaak van het vluchten verandert gestadig van voor geweld naar klimaatveranderingen en afnemende biodiversiteit.
In de eerste instantie gaat het nog om bosbranden, overstromingen, modderstromen, hitte, smog en droogte op beperkte schaal, ook al in Europa zelf. Beangstigend zijn de prognoses dat het bij het onderlopen van Bangladesh, voedselschaarste, hitte en luchtverontreiniging in India of Afrika of grote droogte in China om vele honderden miljoenen of zelfs één miljard mensen vluchtelingen gaat. Waar laten we deze mensen qua voeding, leefruimte en zorg?
Hier kunnen we in de eerste instantie vooral oorzakelijk met ICT-preventiemodellen aan de slag om te kijken waar preventie mogelijk is.
Dreiging 8: genetische defecten
Op de keper beschouwd een wat vreemde eend in de bedreigingsbijt. Genetische defecten waren er eigenlijk altijd al. We zijn echter beter geworden in het opsporen er van. Waarschijnlijk dragen ook het veranderend klimaat en milieu bij aan het ontstaan / tot uitdrukking komen van deze defecten.
Ook hier wordt e-health al meer ingezet. Bij het opsporen van deze defecten en bij het repareren er van. Idem bij het ontwikkelen van target-medicatie die precies op de deficiëntie of werking aangrijpt. Big / deep data en AI worden slimmer in het detecteren van dergelijke afwijkingen door het herkennen van de patronen en achterliggende procesmechanismen.
Dreiging 9: drugs en medicijnen
Het aantal echte doden door drugsgebruik valt getalsmatig mee. Het aantal slachtoffers neemt echter al aanzienlijk toe als we gerelateerde ongevallen en geweld onder invloed meerekenen.
Bij de drugsproductie is er sprake van grootschalige nevenschade. Criminaliteit die zowel de onder- als bovenwereld ontregelt, bedreiging & geweld, milieuverontreiniging, misbruik van kwetsbare groepen en explosies in clandestiene laboratoria. Al met al een schadepost van vele honderden miljoenen.
Van een andere orde zijn de door drugs en alcohol veroorzaakte relationele problemen. Bijvoorbeeld kindermishandeling en huiselijk of seksueel geweld. Idem slachtoffers door verslaving aan pijnstillers (o.a. Oxycodon-doden) en slaapmiddelen.
ICT kan helpen bij de (forensische) opsporing, bewustmaking van de gevaren door belevende communicatie en het aanpakken van de verslavende componenten. Betere pijnstillers die effectief werken en niet verslaven.
Intoxicaties door verkeerd medicijngebruik. bijwerkingen en medische fouten veroorzaken jaarlijks tussen de 17.000 tot 20.000 doden. Het beheer en ontwikkelingen van veilige medicatie kan uitstekend met behulp van ICT / e-health.
Dreiging 10: (verborgen) geweld
Het aantal dodelijke geweldslachtoffers neemt in Nederland niet tot nauwelijks toe. Al doet de commotie omtrent criminele afrekeningen en zinloos geweld dat soms wel vermoeden.
Het meeste geweld zit helaas nog altijd achter de voordeur. Kindermishandeling, huiselijk geweld, seksueel misbruik, cultureel bepaalde repressie en de gevolgen van PTSD of andere GGZ-problemen. Cijfers over het voorkomen en de negatieve gezondheidsgevolgen ervan worden steeds duidelijker en zijn verontrustend hoog, 200.000 per jaar..
ICT en e-health komen hier te hulp bij het in kaart brengen van risicofactoren, symptoomherkenning (ook AI) en behandeling met VR / EMDR.
Conclusie
Samenvattend: de genoemde bedreigingen zijn realistisch en meestal zowel goed preventief als curatief aan te pakken, Als we dat dan met zijn allen ook inzien en er daadwerkelijk mee aan de slag gaan, kunnen ICT & e-health daarbij effectieve gereedschappen bieden om het tij te keren.
