In een aantal Nederlandse ziekenhuizen wordt sinds een aantal jaar, in toenemende mate, gebruik gemaakt van opnameapparatuur voor medische dataregistratie. Camera’s en microfoons analyseren data en communicatie- en samenwerkingsvaardigheden van een operatieteam. Het idee van een dergelijke Black Box in de OK komt vanuit de luchtvaart.
De Canadese chirurg Teodor Grantcharov was de eerste die de Black Box in de OK toepaste. Het doel van dit concept is beter en veilig leren van calamiteiten en daarmee onveilige situaties, fouten en incidenten vermijden. Ondanks dat het uiteindelijke doel duidelijk is en door zorgverleners gedragen wordt, heerst er echter terughoudendheid in het daadwerkelijk gebruik.
Medische dataregistratie als juridisch bewijs
Zorgverleners zijn bang dat de beeld- en geluidsopnames die worden gemaakt in de context van de Black Box niet alleen worden benut voor kwaliteitsdoeleinden, maar daarnaast ook als bewijs zou kunnen worden gebruikt in juridische procedures tegen hen als individuele zorgverlener.
De tijd lijkt rijp om duidelijkheid te scheppen en waar mogelijk de angst weg te nemen dat opnames in het kader van de black box gebruikt zouden kunnen worden buiten de context van het kwaliteitsbeleid. Onduidelijkheid en angst zouden het succes van het gebruik van de Black Box in de OK kunnen belemmeren.
Grenzen aan bescherming
Een focus op leren in plaats van straffen en bescherming van een zorgverlener tegen juridische procedures is van groot belang. Dit kent echter ook grenzen. Bij calamiteiten wordt niet alleen gekeken naar de interne procedures van een zorginstelling, maar gelden andere externe belangen. Ook aan de rechten van de patiënten zal nooit afbreuk mogen worden gedaan.
Johan Legemaate is als jurist al jarenlang betrokken bij de discussie over het veilig melden van incidenten in de zorg, en merkt regelmatig dat daarover onder zorgverleners vragen en onduidelijkheden bestaan. Dat is ook het geval bij de Black Box. Hij gaat tijdens het
congres OK Transparant op 31 oktober 2018 verder in op medische dataregistratie in de OK en de wet.
Combineren kwaliteitsbeleid en verantwoording
Legemaate stelt onder meer dat het toch mogelijk is om een goede combinatie te maken van het ontwikkelen van kwaliteitsbeleid enerzijds (zoals door het ontwikkelen van de Black Box) en het afleggen van interne en externe verantwoording over dingen die niet goed gaan anderzijds.
Openingsmanifestatie van de e-healthweek 2019
Meer weten over hoe, waarmee en met wie de zorg haar toekomst implementeert? Bezoek dan op 21 januari 2019 de jaarlijkse ICT&health Openingsmanifestatie van de e-healthweek. Entreekaarten zijn gratis, dus wacht niet en meld u snel aan want op is op!
