Ruby Dollekamp onderzocht voor haar afstudeerstage bij Vilans hoe mensen met dementie betrokken kunnen worden bij de inzet van technologieën. En dan met name de implementatie van bestaande e-health oplossingen in de intramurale dementiezorg. De coronacrisis, door beperkte toegang tot locaties, zorgde voor extra uitdagingen. Toch slaagde zij er in een aantal belangrijke punten en tips te formuleren waarmee de betrokkenheid van mensen met dementie voor e-health verhoogd kan worden.
Bij Vilans wordt gewerkt met het zogenoemde Honingraatmodel. Dat bevat een vijftal noodzakelijke fasen voor de implementatie en opschaling van technologie in de praktijk. Gebruikers kunnen in elke fase, in meer of mindere mate, daarbij betrokken worden. Dat geldt ook als het technologie, of e-health toepassingen, voor mensen met dementie betreft. Een voorbeeld daarvan is de Tovertafel die dementie patiënten stimuleert om te bewegen en denken waardoor hun daginvulling verbreed kan worden.
Voor haar afstudeerstage heeft Ruby diverse medewerkers van deelnemende organisaties, een aantal mantelzorgers en medewerkers van andere organisaties kunnen interviewen. "Het doel van deze interviews was om te achterhalen op welke momenten zij nu de mensen met dementie betrekken en waar ze kansen zien voor verbetering", aldus Ruby.
Tips en aandachtspunten
Het onderzoek toonde uiteindelijk twee zaken aan. Ten eerste is geconstateerd dat de aandacht voor het betrekken van de eindgebruiker groeit, maar tevens blijkt dat er meer kennis nodig is om gebruikers op een passende manier mee te laten werken.
Die mogelijkheden verschillen per type e-health toepassing. Voor sensortechnologie kan het ingewikkelder zijn dan voor technologie waar mensen met dementie zelf mee interacteren. Het loont echter wel om tijdens de verschillende stapjes uit het Honingraatmodel na te denken over de rol van mensen met dementie. Daarvoor maakte Ruby een stapsgewijs overzicht met tips, vragen en aandachtspunten.
Verkennen
- Start bij de wensen en behoeftes van de mensen zelf. Kunnen ze een demo krijgen van de verschillende toepassingen?
- Is de technologie dementievriendelijk?
- Staat de leverancier open om technologie aan te passen aan specifieke wensen en behoeftes?
Uitproberen
- Geef mantelzorgers en vrijwilligers een rol om de technologie uit te proberen (zelf en met de mensen met dementie).
- Bedenk in een vroeg stadium hoe de technologie zo eenvoudig mogelijk gebruikt en geleerd kan worden. Hoe maak je het nut inzichtelijk voor alle betrokkenen?
- Onderzoek of de technologie aansluit bij de persoon met dementie. Wat is er nodig om het passend te maken?
In gebruik
- Bied de technologie op een speelse en vrije manier aan.
- Zorg voor een goede uitleg die herhaald kan worden.
- Maak betrokkenen nieuwsgierig naar de technologie om hen uit te nodigen om het te gebruiken.
- Ontdek ook wanneer de technologie te overweldigend is en wanneer het gebruik prettig beëindigd kan worden.
Borgen en opschalen
- Blijf evalueren of het gebruik nog steeds een behoefte vervuld. Observeer het gebruik steekproefsgewijs.
- Bedenk hoe je het gebruik optimaal faciliteert: maak er routine van.
Up-to-date houden
- Hou het gebruik onder alle betrokkenen warm. Blijf kijken of de technologie doet wat het belooft en ga anders op zoek naar iets nieuws.
- Draag continu uit dat het gebruik van technologie van waarde is.
E-health concepten voor dementie patiënten
Op basis van deze tips, vragen en aandachtspunten ontwikkelde Ruby drie e-health concepten die ze vervolgens uitwerkte tot prototypes. Die zijn begin dit jaar getest door twee mensen met dementie, waaronder haar eigen opa. De drie prototypes geven alle op een andere manier ondersteuning in het uitleggen van technologie.
'De puzzel' zorgt voor een spelelement waarbij de patiënt zelf informatie kan gaan ontdekken door puzzelstukken op te tillen. Het 'De Aardige Schuifdiagram' biedt weer verschillende opties met opeenvolgende stappen die men kan volgen voor uitleg. En 'De Pratende Placemat' vertelt met één druk op de knop via een audiofragment en bijpassende afbeeldingen handelingen die mensen kunnen proberen op te volgen.
De technologie die hiervoor gebruikt werd, was een een elektronisch fotolijstje. Het voordeel daarvan was het feit dat het voor de mensen met dementie in de testen gemakkelijker was om de link tussen de uitleg en de technologie te zien. De verwachting is dat dit bij abstractere e-health toepassingen, zoals sensortechnologie, anders en moeilijker zal zijn. Dat neemt niet weg dat met de tests inzicht verkregen is in het feit dat het informeren van mensen met dementie over het gebruik van technologie wat creativiteit vergt. Daardoor is het zeker de moeite waard de diverse mogelijkheden te verkennen.
"Het was erg interessant om te observeren hoe er gereageerd werd op de prototypes, waarbij het meteen weer duidelijk werd hoe verschillend iedereen met dementie is. Mensen met dementie zijn vaak met een beetje hulp nog tot meer in staat dan gedacht wordt. Door mensen iets tastbaars aan te bieden wat bij ze aansluit, is het voor hen makkelijker te begrijpen wat ze kunnen verwachten. Daarbij blijft men op deze manier ook actiever doordat de interactie tussen persoon en product duidelijker wordt. Vooral “De Pratende Placemat” leek hierin te ondersteunen. Er lijken dus zeker kansen om de betrokkenheid bij de implementatie van een nieuwe technologie voor mensen met dementie te verbeteren", aldus Ruby.
