Op dit moment is de zorgsector verantwoordelijk voor 7% van de CO2-uitstoot in Nederland. Door middel van verduurzaming kan de zorgsector een aanzienlijke bijdrage leveren aan een gezonde leef- en werkomgeving en de internationale klimaatdoelstellingen. Het doel van de gevraagde miljarden aan investeringen is om in 2030 de directe CO2-uitstoot met 55% te verminderen en om in 2050 klimaatneutraal te werken. Die doelen zijn afkomstig uit de onlangs ondertekende Green Deal 3.0.
Zorgsector heeft grote footprint
Om de verduurzaming daadwerkelijk te verwezenlijken hebben de branche- en koepelorganisaties in de zorg begin maart 2023 een gezamenlijk uitvoeringsplan gepresenteerd: ‘Zó werken we aan duurzame zorg’. Belangrijk, want de zorgsector blijkt in de praktijk een relatief grote vervuiler te zijn en is alleen in Nederland goed voor zeven procent van de CO2. Ziekenhuizen hebben onder meer een opvallende grote footprint door de vele reizigerskilometers van patiënten. Maar ook in en rond de ziekenhuizen zelf ontstaat de nodige vervuiling door schoonmaakmiddelen, stookkosten en grote hoeveelheden afval.
Werk maken van verduurzaming
Inmiddels is de zorgsector zich hier volop van bewust en wordt er op diverse plekken hard gewerkt om de milieu-impact te verkleinen. Digitale zorg biedt bijvoorbeeld mogelijkheden om de reizigerskilometers aanzienlijk terug te dringen. Maar er wordt ook gewerkt aan het terugdringen van afvalstromen, recycling en slimme CO2-dempende maatregelen zoals het slim koelen van MRI’s.
Er zijn op sommige plaatsen zelfs indrukwekkende milieuacties in gang gezet, zoals bij de nieuwbouw van het nieuwe Rijnstate ziekenhuis in Elst, dat in de loop van 2023 wordt geopend. Hier wordt er echt alles aangedaan om de CO2-uitstoot zo klein mogelijk te houden. Met behulp van 2.300 vierkante meter aan zonnepanelen wordt bijvoorbeeld waterstof gewonnen uit water. Dit ziekenhuis van de toekomst zal straks jaarlijks 1,1 miljoen kilogram minder CO2 uitstoten!
Green Deal Duurzame Zorg 3.0
Een grotere nationaal gerichte verduurzamingsvuist blijft ondanks vele positieve initiatieven absoluut nodig. En die vuist kan pas echt stevig gebald worden als de overheid initieel enkele miljarden voor verduurzaming uittrekt. In het rapport ‘Zó werken we aan duurzame zorg’ wordt uitgelegd waarvoor die miljarden nodig zijn. Duidelijk is dat alleen door zo’n grote eenmalige investering de grote ambities van de Green Deal Duurzame Zorg 3.0 kunnen worden waargemaakt. Die Green Deal werd in november 2022door koepel- en brancheorganisaties eensgezind ondertekend.
Grote ambities verduurzaming
Het gezamenlijk uitvoeringsplan laat zien hoe de zorgsector de ambities uit de Green Deal de komende jaren wil waarmaken. Er staan duidelijk activiteiten per thema genoemd en ook de beoogde resultaten worden expliciet aangegeven. Een belangrijk aandachtspunt hierbij is dat de maatregelen niet tot meer administratieve lasten leiden. Het plan maakt duidelijk welke financiële inspanning nodig is om de doelen in de GDDZ te realiseren.
Op basis van de eerste berekeningen blijkt dat de uitvoering van de Green Deal vraagt om een geschatte eenmalige initiële investering van 1,6 tot 3,4 miljard euro. Daarnaast moet worden gedacht aan structurele jaarlijkse meerkosten van 350 tot 650 miljoen euro. Dit budget is nu en in de komende jaren niet beschikbaar in de sector en zou dus de komende tijd door de overheid vrij moeten worden gemaakt. Duidelijk is volgens de schrijvers van het uitvoeringsplan dat zonder voldoende financiële middelen onderdelen van de Green Deal niet of onvoldoende gerealiseerd kunnen worden.
Uitvoeringsplan & facts
Het uitvoeringsplan gaat concreet in op de vijf thema’s die genoemd zijn in de Green Deal Duurzame Zorg 3.0: het bevorderen van de gezondheid, de verhoging van bewustzijn en kennis omtrent duurzaamheid, het verminderen CO2-emissie van gebouwen, energie en vervoer, het circulair en spaarzaam met grondstoffen en materialen werken en het verminderen milieubelasting door medicatie(gebruik).
Het gezamenlijk uitvoeringsplan: ‘Zó werken we samen aan duurzame zorg’, is opgesteld door ActiZ, De Nederlandse ggz, Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU), Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ), Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN), Groene Zorg Alliantie, Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie (KNMP) en de Milieuplatform Zorgsector (MPZ).
