Onderzoekers van het Nederlands Herseninstituut (NIN) hebben nieuwe therapeutische doelwitten geïdentificeerd voor Multiple Sclerose (MS), waarmee ze een belangrijke stap zetten richting regeneratieve therapieën. Waar huidige behandelingen zich vooral richten op het voorkomen van nieuwe ontstekingen, openen deze inzichten de deur naar daadwerkelijk herstel van beschadigd hersenweefsel.
MS is een chronische auto-immuunziekte waarbij het immuunsysteem de myeline aantast – de beschermlaag rondom zenuwbanen. Dit leidt tot uiteenlopende neurologische klachten. Dankzij een unieke en goed gekarakteriseerde donorcohort van de Nederlandse Hersenbank konden onderzoekers, onder leiding van Alida Chen, genen en signaalroutes identificeren die geassocieerd zijn met natuurlijk myelineherstel in MS-laesies.
Immuuncellen bepalend voor weefselherstel
De resultaten van het onderzoek wijzen onder meer op de rol van microglia, de immuuncellen van het centrale zenuwstelsel. Afhankelijk van hun vorm blijken deze cellen bepalend voor het succes van weefselherstel. Deze ontdekking biedt waardevolle aanknopingspunten voor nieuwe behandelstrategieën die gericht zijn op genezing in plaats van alleen remming.
Met steun van de Start2Cure foundation ontwikkelen onderzoekers nu een gentherapie waarbij met behulp van geavanceerde virale vectortechnologie herstellende genen gericht naar beschadigd hersenweefsel kunnen worden gebracht. Deze aanpak wordt momenteel verder onderzocht in preklinische modellen.
Genen en signaleringsroutes
Onderzoeker Alida Chen analyseerde hersenweefsel van overleden MS-patiënten om genen en signaleringsroutes te vinden die bijdragen aan myeline-herstel. Ze vergeleek goed en slecht herstelde laesies en identificeerde genetische factoren die mogelijk herstel bevorderen. Ook ontdekte ze dat de vorm van microglia, immuuncellen in de hersenen, invloed heeft op dit herstelproces. Deze inzichten bieden nieuwe aanknopingspunten voor de ontwikkeling van regeneratieve therapieën voor MS.
“MS donoren hebben heel veel verschillende typen laesies. Deze kunnen geclassificeerd worden op basis van de vorm van de immuuncellen van het centrale zenuwstelsel, beter bekend als microglia, die een cruciale rol spelen bij weefselherstel.Dit geeft een belangrijke eerste indicatie van waar we precies moeten zoeken naar doelwitten voor toekomstige behandelingen, aldus Alida Chen.
Zicht op herstel
Voor MS bestaat nog geen genezende therapie of medicatie. De beschikbare behandelingen richten zich allemaal op het zoveel mogelijk beperken (en vertragen) van de gevolgen en schade die door MS veroorzaakt wordt. “Dankzij deze bevindingen ontstaat er zicht op therapieën die daadwerkelijk beschadigd zenuwweefsel kunnen herstellen”, stelt neuroloog Joost Smolders (Erasmus MC), coauteur van de studie.
De volledige transcriptomische data is openbaar beschikbaar en kan wereldwijd andere onderzoekers helpen in de ontwikkeling van regeneratieve behandelingen voor MS. Een belangrijke stap op weg naar toekomstgerichte zorg voor mensen met deze ingrijpende aandoening.
Enkele jaren geleden ontwikkelden neurologen van het Erasmus MC, in samenwerking met gezondheidseconomen, een computermodel dat helpt bij het voorschrijven van de meest effectieve en kostenefficiënte medicijnen voor multiple sclerose (MS). Dat model toonde toen aan dat het middel ponesimod niet alleen het goedkoopste is, maar ook het meest effectief.
