Onlangs werden liefst 24 patiënten met prostaatkanker in MST op één dag bestraald met behulp van een innovatieve online adaptief bestralingssysteem. En dat is een record want wereldwijd nog niet eerder vertoond. De dagelijks behandeling van patiënten kan zonder verlies van precisie in een kwartier plaatsvinden omdat de artsen steeds meer ervaring hebben met deze vernieuwende bestralingstechnologie. “Wat de software en bijbehorende AI mogelijk maken, had ik jaren geleden niet kunnen voorzien”, vertelt klinisch fysicus Erik van Dieren.
Met online adaptief bestralen kunnen patiënten met prostaatkanker bij Medisch Spectrum Twente (MST) veel sneller en beter worden geholpen. “We konden het bij MST in eerste instantie ook niet geloven”, erkent bestralingsdeskundige Liselotte ten Asbroek. Toen de afdeling radiotherapie zo’n drie jaar geleden op het punt stond om een van de bestralingsapparaten te vervangen, kwam het uit bij Varian. De fabrikant van apparatuur en software voor radiotherapie beloofde met haar nieuwe bestralingssysteem Ethos Therapy zowel de voorbereiding als de duur van een radiotherapiebehandeling sterk te kunnen reduceren.”
Ervaring met gericht bestralen prostaatkanker
In februari 2020 startte MST met de eerste online adaptieve bestraling met de nieuwe bestralingsapparatuur. Inmiddels zijn zorgprofessionals er zo bedreven in dat de meeste behandelingen al sneller gaan dan het beloofde kwartier. André Doldersum, teamhoofd radiotherapie: “Al 25 jaar zien we kleine of grotere patiëntveranderingen tijdens bestraling, maar al die tijd konden we er weinig mee. Het werd daarom meegenomen in een onzekerheidsmarge bij bestraling. Nu is de techniek zover dat we er iets mee kunnen. Dit is een doorbraak en we verwachten er veel van.”
Haarscherpe beelden en AI
Voorafgaand aan een behandeling wordt een radiotherapieplan opgesteld. Dit plan moet dagelijks worden aangepast aan veranderingen in de anatomie. Ten Asbroek: “Om het plan aan te passen waren we in de oude situatie een dag bezig en dan kon de anatomie van de patiënt alweer veranderd zijn. Dat dit aanpassen nu in ongeveer een kwartier kan, is iets dat we ons toen niet konden voorstellen.” Afdelingsmanager Radiotherapie André Doldersum vult aan: “De haarscherpe beeldkwaliteit van de Cone Beam CT-scan van de Ethos en de kunstmatige intelligentie (AI) in de software eromheen maken dit mogelijk. Hiermee is de deur opengezet voor een nieuwe aanpak van radiotherapie.”
Bestralingsgebied nauwkeurig aanpassen en intekenen
Met de Ethos is de prostaat niet alleen beter te zien, het systeem kan het bestralingsgebied zélf in een paar minuten ook aanpassen en intekenen. Ten Asbroek: “Vervolgens controleren wij dit en maakt het apparaat geautomatiseerd in twee minuten een nieuw bestralingsplan.” Dat maakt het werk voor Ten Asbroek anders, want ze hoeft zich geen zorgen te maken over de techniek, waardoor ze meer oog kan houden voor de zorg. “Doordat de Ethos me nu werk uit handen neemt en ik minder op het apparaat hoef te letten, kan ik mijn patiënten meer aandacht geven, in de breedste zin van het woord.”
Kans op genezing prostaatkanker hoger
Het grootste voordeel voor patiënten is echter de winst die behaald wordt in het genezingsproces, legt Anand Bhawanie, radiotherapeut-oncoloog, uit. “De nieuwe techniek maakt het niet alleen mogelijk sneller te werken, maar ook preciezer. We kunnen de stralingsdosis veel beter verdelen, waardoor we de tumor een hardere klap kunnen geven terwijl omliggende organen en weefselstructuren zoveel als mogelijk gespaard blijven. Dit vergroot de kans op genezing zonder bijwerkingen.
Techniek óók inzetten voor andere soorten kanker
Inmiddels heeft MST zoveel ervaring met de bestraling van prostaatkanker dat artsen en ander specialistisch personeel vanuit heel de wereld er meer van willen weten en naar Enschede afreizen. Van Dieren: “We hebben er bewust voor gekozen om online adaptief bestralen eerst in te zetten voor patiënten met prostaattumoren omdat die bij ons een grote groep vormen. Nu we daarin gespecialiseerd zijn krijgen inmiddels alle prostaatkankerpatiënten deze behandeling.”
Zodoende is het nu zelfs zo dat specialisten vanuit de Verenigde Staten, Dubai, Thailand, Australië en Europa nu naar MST kijken. MST zelf is inmiddels al klaar voor de volgende stappen, vertelt Doldersum: “We zijn bezig deze techniek toe te passen op andere doelgebieden in de onderbuik, zoals de dikke darm, de blaas, het rectum en gynaecologische tumoren. We willen daarmee alle patiënten die bestraald moeten worden voor een tumor in de onderbuik op deze manier helpen.”
