89 procent van de Nederlandse ziekenhuizen zet inmiddels kunstmatig intelligentie (AI) in. Nog altijd worden AI-technologieën zoals machine learning vooral ingezet op gebieden zoals diagnostiek. Dat blijkt uit het jaarlijkse onderzoek van M&I/Partners naar de ontwikkelingen van AI in de zorgsector. Het verbeteren van kwaliteit van de zorg, verlagen zorgkosten en innoveren zijn de belangrijkste drijfveren voor ziekenhuizen om met AI aan de slag te gaan.
32 CIOs en CMIOs van 28 ziekenhuizen hebben dit jaar meegedaan aan het M&I-onderzoek. Uit hun antwoorden blijkt dat er meer ziekenhuizen dan vorig jaar zijn met een beleid op AI-gebied. Driekwart van de ziekenhuizen heeft beleid gevormd op AI-gebied of is dit aan het ontwikkelen. In het beleid zijn toepasbaarheid van het algoritme en wet- en regelgeving de belangrijkste aandachtspunten. De meerderheid van de ziekenhuizen heeft een (in)formele AI-kampioen in huis.
Verder is het aantal ziekenhuizen dat in eerste instantie kiest voor kleinschalige AI-implementaties in vergelijking met het voorgaande onderzoek verdubbeld in aantal. Grootschalige implementatie blijft vooralsnog uit.
Meeste inzet bij radiologie
De meeste experimenten en implementaties vinden plaats op de afdeling radiologie op het gebied van beeldvorming, maar ook steeds vaker het bepalen van de beste behandeling van ziekten zoals kanker. De CIO’s en CMIO’s hebben op korte termijn de hoogste verwachting van beeldherkenning, beslisondersteuning en patroonherkenning. Op lange termijn komen daar natural language processing, robotica en process mining bij. De werkdruk van specialisten blijft ondanks de inzet van kunstmatige intelligentie hoog.
Het verbeteren van kwaliteit van de zorg, het verlagen zorgkosten en innoveren zijn de drie belangrijkste drijfveren voor ziekenhuizen om met AI aan de slag te gaan. Validatie, (gebruikers)acceptatie, implementatie en integratie (zorg)proces zijn de grootste aandachtspunten met betrekking tot de inzet van AI in de zorg.
Potentie en belemmeringen AI
De mogelijkheden van kunstmatige intelligentie in de samenleving en specifiek de zorg werden in 2021 opnieuw duidelijk en onderzocht, aldus M&I/Partners. In november 2021 publiceerde de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) bijvoorbeeld het rapport 'Opgave AI. De nieuwe systeemtechnologie'.
In dit rapport stelt de WRR: 'AI is niet zomaar een technologie, maar een systeemtechnologie die de samenleving fundamenteel zal veranderen'. De WRR benadrukt in de publicatie dat het laten liggen van de mogelijkheden van AI kan leiden tot gemiste kansen en technologie die de belangen van de samenleving niet dient.
Positieve batenkostenverhouding
Dit blijkt ook uit een maatschappelijke kosten en baten analyse (MKBA) in opdracht van het Ministerie van VWS. Voor drie AI-toepassingen in de zorg is een MKBA uitgevoerd. Bij alle casussen is een positieve batenkostenverhouding gevonden. De potentie van de technologie zit vooral in het verhogen van de kwaliteit van leven van patiënten, verlagen van de zorgkosten en verhogen van efficiëntie.
De MKBA stelt ook dat de potentie van AI-toepassingen op dit moment niet volledig wordt benut, onder meer door problemen met financiering, kennis en deskundigheid bij bestuurders, zorgprofessionals en patiënten, en integratie van de nieuwe technologieën in de huidige ICT-systemen.
