Onderzoekers van de Universiteit en het Universitair Ziekenhuis van Basel zijn er in geslaagd een succesvolle behandeling voor door bloed overgedragen kankers toe te passen op solide tumoren. De betreffende behandeling, differentiatie genaamd, werd met succes getest op een bijzonder agressief type carcinoom, triple-negatieve borstkanker genaamd.
Een van de kenmerken van kankercellen is hun hoge aanpassingsvermogen aan verschillende omgevingen in het lichaam en medicatie. Hierin lijken kankercellen op stamcellen of cellen in een vroeg stadium van rijping. Differentiatie is een behandelvorm die kankercellen kunstmatig laat rijpen en te veranderen in een 'normaal type cel'. Deze behandelvorm is al met succes toegepast bij de behandeling van door bloed overgedragen kankers, maar tot nu nog niet voor solide tumoren en borstkanker.
Triple-negatieve borstkanker
De Zwitserse onderzoekers hebben de mogelijkheid getest om de differentiatie methode ook toe te passen bij triple-negatieve borstkanker. Dit is een bijzonder agressief type carcinoom. De eerste resultaten, eind vorig jaar ook gepubliceerd in Nature, zijn veelbelovend. “We laten hier zien dat we borstkankercellen kunnen omzetten in minder schadelijke cellen die stoppen met groeien”, zegt Mohamed Bentires-Alj, groepsleider bij de afdeling Biomedicine.
Triple-negatieve borstkanker is niet gevoelig voor oestrogenen of anti-oestrogenen. Dit type carcinoom komt vooral voor bij vrouwen in de pre-menopauze en er zijn vaak geen effectieve behandelingsmogelijkheden. "Ons oorspronkelijke idee was om oestrogeenreceptorexpressie te induceren om triple-negatieve borstkanker om te zetten in oestrogeenreceptor-positieve borstkanker vanwege effectievere behandelingsopties die beschikbaar zijn voor dit subtype", zegt de hoofdauteur van het onderzoek, dr. Milica Vulin.
Kankercellen omzetten in normale cellen
In samenwerking met Novartis heeft het onderzoeksteam meer dan 9500 verbindingen getest op hun werkzaamheid bij het bereiken van dit doel. Ze ontdekten dat de verbindingen met de meest veelbelovende resultaten remmers waren van een essentieel celcycluseiwit genaamd polo-like kinase 1 (PLK1). Het remmen van dit eiwit resulteerde in de gewenste verhoogde expressie van de oestrogeenreceptor.
Tot verbazing van de onderzoekers veranderde dit niet alleen de triple-negatieve borstkankercellen in een beter beheersbaar type kankercellen. Het zette ze om in cellen die vergelijkbaar zijn met normale cellen.
Implicaties voor behandeling borstkanker
De ontdekking en goede eerste resultaten van het Zwitserse onderzoek maak de weg vrij voor een nieuwe behandelvorm van triple-negatieve borstkanker. "De verbindingen die in deze studie worden gebruikt, worden al in klinische onderzoeken gebruikt om andere soorten kanker te behandelen, waaronder bloed-, long- en alvleesklierkanker", zegt Bentires-Alj.
Voor de ontwikkeling van nieuwe, innovatieve, behandelmethodes voor borstkanker is het van groot belang dat wetenschappers en medici begrijpen hoe de cellulaire en moleculaire mechanismen van kankercellen verschillen van normale cellen.
De ontdekking kan ook van grote invloed zijn op de ontwikkeling en effectiviteit van immunotherapieën. Al vaker is gesuggereerd dat "normaal-achtige" cellen door het immuunsysteem kunnen worden opgeruimd, terwijl "kankercellen" het doden door immuuncellen ontwijken. Wanneer de differentiatie techniek kankercellen laat rijpen tot meer normale cellen, dan is het niet ondenkbaar dat daardoor ook immunotherapieën effectiever zullen werken.
Daar is echter nog veel (vervolg)onderzoek voor nodig. De ontwikkelingen op het gebied van immunotherapie worden op de voet gevolgd door de onderzoekers, maar het ontbreekt hen momenteel aan tijd en middelen op verdere vooruitgang te boeken, zo stellen zij.
Doorontwikkeling kankerbehandelingen
Er is al vele jaren bijzonder veel aandacht voor de zoektocht en onderzoek naar nieuwe, betere en/of effectievere, behandelvormen voor kanker. Onlangs ontving een Europees consortium in totaal nog ruim negen miljoen euro voor onderzoek en de ontwikkeling van gepersonaliseerde kankerbehandelingen. Daarbij wordt de behandeling afgestemd op het genetisch profiel van de tumor.
Specifiek voor het verbeteren van de behandeling van borstkanker nam het Catharina Ziekenhuis vorig jaar slimme behandelapparatuur voor radiotherapie bij borstkanker in gebruik. Daarbij worden de behandelplannen voor de bestraling van tumoren met behulp van AI-software samengesteld.
