De Tovertafel, een Nederlandse vinding voor het stimuleren van mensen met dementie, wordt tegenwoordig ook ingezet voor kinderen en jongeren. Ggz-instelling Youz zet de Tovertafel vooral in als vorm van groepstherapie bij (jonge) kinderen met LVB (licht verstandelijke beperking) in combinatie met psychiatrische problemen. Momenteel wordt er onderzoek gedaan naar de effectiviteit van Tovertafel op de Haagse locatie De Banjaard.
De Tovertafel bestaat uit een aantal (cognitieve) spellen die geprojecteerd worden op een tafel of andere ondergrond zoals de vloer. De innovatie werd enkele jaren geleden ontwikkeld door scale-up Active Cues, die het inmiddels ook exporteert. De interactieve speltafel werd oorspronkelijk ontwikkeld om mensen met dementie te stimuleren om te bewegen en te denken, maar werd daarna ook ingezet voor onder andere mensen met een beroerte. Sinds twee jaar wordt de Tovertafel ook ingezet voor kinderen in het speciaal onderwijs en zorg.
Onderzoek effectiviteit Tovertafel
Youz is naar eigen zeggen één van de eerste ggz-instellingen die de tafel inzet. Mandy Segers doet nu onderzoek naar de effectiviteit ervan. Segers, afgestudeerd in Biomedische Wetenschappen met de specialisaties Neurowetenschappen en Science in Society, startte vorig jaar februari bij De Banjaard in Den Haag, met als doel de effectiviteit van de Tovertafel te onderzoeken voor haar afstudeeronderzoek. Corona zette een streep door haar oorspronkelijke plan omdat groepstherapieën niet mochten doorgaan, daarom koos zij voor het maken van een implementatie studie.
"De Tovertafel wordt bij kinderen met een ontwikkelingsachterstand ingezet tijdens hun groepstherapie,” vertelt Segers. "Het is een kastje dat aan het plafond wordt gehangen boven een tafel. Door middel van een beamer, een luidspreker en een processor worden interactieve spellen op tafel geprojecteerd. Het spel stimuleert de zintuigen en kinderen worden uitgedaagd te bewegen."
Om zoveel mogelijk data te verzamelen heeft Segers de afgelopen maanden kindertherapeuten ondervraagd om erachter te komen waarom ze wel of niet de Tovertafel gebruiken. Daarnaast is ze bij therapiesessies mét en zonder Tovertafel geweest om te achterhalen of er een verschil is tussen die sessies. "De vragen die ik mijzelf bijvoorbeeld stelde: is er bij de kinderen een verschil in gedrag of effect merkbaar? Hebben kinderen méér plezier als de Tovertafel wordt gebruikt of maakt dat niet uit? Ik heb observaties gedaan en vragenlijsten laten invullen."
Wat het onderzoek volgens Segers moeilijk maakt, is dat de doelgroep niet heel therapietrouw is. Vaak worden er sessies gemist en ook is het voor de deelnemende kinderen vaak lastig om hun eigen gedrag te beoordelen en hun ervaringen te beschrijven. Op 31 juli stopt het onderzoek en schrijft Segers een artikel over haar ervaringen.
Therapie wordt leuker
Zij durft niet te stellen dat het voor de doelgroep werkt omdat er nog geen effectiviteitsstudie is geweest. "Wat ik tijdens mijn observaties heb ik gezien is dat het bij sommige kinderen moeilijk is een gesprek te starten omdat zij moeite hebben om taal te verwerken. Als zij met de Tovertafel bezig zijn, lijken ze daarmee minder moeite te hebben. De Tovertafel maakt therapie leuker. En dat wij deze innovatie onderzoeken voor onze doelgroep past ook nog eens goed bij de doelstelling om in 2022 het TOPGGz-keurmerk te behalen.”
Afdeling Banjaard is er voor kinderen en jongeren tussen 0 en 19 jaar bij wie er (vermoedelijk) sprake is van psychiatrische problemen en die een verstandelijke beperking (IQ lager dan 85) hebben. De kinderen zijn bijvoorbeeld heel druk, vaak boos of juist teruggetrokken en somber. Misschien vinden zij het moeilijk om met andere kinderen om te gaan of om op school goed mee te komen.
