Een online keuzehulp kan mensen helpen bij kiezen voor de behandeling die het best bij hen past nadat de diagnose van prostaatkanker is gesteld. Na het doorlopen van de keuzehulp kiezen gebruikers ervan keuzehulp vaker voor regelmatige controle door de behandelend arts (active surveillance) in plaats van een operatie of bestralen. Dat blijkt uit onderzoek van Romy Lamers van het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis (ETZ).
De keuzehulp is in 2014 in onder meer het ETZ in gebruik genomen. De urologen bieden de keuzehulp standaard aan patiënten aan, zodat ze samen in de behandelkamer kunnen kiezen welke behandeling het beste bij de patiënt past. Lamers: “De patiënt kan op zijn gemak thuis alle informatie doornemen, waarna ik vervolgens een veel effectiever gesprek kan voeren met hem.”
Keuzehulp ETZ
De keuzehulp van het ETZ is een interactieve website met informatie over prostaatkanker, voor- en nadelen van de behandelopties en stellingen over persoonlijke voorkeuren. Patiënten kunnen aangeven welke stellingen het beste bij hen passen. In het onderzoek van Lamers wordt de waarde bepaald van het gebruik van keuzehulpen bij de behandeling van patiënten met prostaatkanker en bij patiënten met plasklachten door een goedaardige vergroting van de prostaat.
“Ik heb onderzocht of keuzehulpen helpen bij het goed informeren van de patiënten, het helder krijgen van de persoonlijke voorkeur en het maken van de behandelkeuzes”, vertelt de onderzoekster. “In mijn onderzoek hebben 181 patiënten met prostaatkanker de keuzehulp gebruikt. Een kwart had vóór het gebruik van de keuzehulp geen behandelvoorkeur. Erna kon de helft van deze groep wel een behandelvoorkeur aangeven.”
Vaker afwachtend beleid
De resultaten tonen dat het gebruik van een keuzehulp de behandeling bij prostaatkanker kan beïnvloeden. Patiënten kiezen vaker na gebruik van de keuzehulp voor een afwachtend beleid. Patiënten zonder keuzehulp kiezen juist vaker voor (inwendige) bestraling. Daar staat tegenover dat de mate van tevredenheid over de informatievoorziening en spijt van de behandelkeuze - 12 maanden na de diagnose prostaatkanker - niet verschilt tussen patiënten met en zonder keuzehulp.
Wel blijkt volgens Lamers dat patiënten die angstiger zijn en meer depressieve kenmerken hebben, vaker spijt hebben en onvrede uiten over de informatievoorziening. “Bij de diagnose moet dus rekening gehouden worden met deze groep patiënten”, aldus Lamers.
Ook bij plasklachten door een goedaardige vergroting van de prostaat zijn verschillende behandelopties mogelijk: leefstijlveranderingen, medicijnen of opereren. Van de 126 onderzochte patiënten had 53 procent geen behandelvoorkeur vóór het gebruik van de keuzehulp. Ook hier kon ongeveer de helft (51 procent) na gebruik van de keuzehulp wel een behandelvoorkeur kiezen.
Keuzehulp kan ondersteunen
De conclusie is dus dat een keuzehulp de patiënt goed ondersteunen bij het kiezen van een behandeling die past bij de persoonlijke voorkeur, maar niet voor iedereen geschikt is. Lamers beveelt aan om informatiebehoeften en persoonlijke kenmerken (depressie, angst, opleiding, vermogen om informatie te verwerken) bij patiënten te onderzoeken. Zo kan uiteindelijk de informatie helemaal op de individuele patiënt worden afgestemd.
Romy Lamers is uroloog in opleiding in het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis in Tilburg. Zij promoveert donderdag 21 november in het Academiegebouw van de Universiteit Utrecht. Daar verdedigt ze haar proefschrift ‘Treatment decision making in patients with prostatic disorders’.
Samen beslissen
Afgelopen augustus bleek uit onderzoek van het EMBRAZE Kankernetwerk dat na het constateren van prostaatkanker patiënten de neiging kunnen hebben de arts te laten beslissen over het behandelplan. Samen beslissen biedt echter veel voordelen volgens het onderzoek.
Voor mannen met gelokaliseerde prostaatkanker zijn er vaak meer, gelijkwaardige behandelingen mogelijk zoals actief volgen, opereren en inwendig of uitwendig bestralen. Door de patiënt actief te betrekken bij zijn behandeling, en hierover met hem in gesprek te gaan, krijgt hij de behandeling die het beste bij hem past. Daarvoor zetten vijf ziekenhuizen van het netwerk de keuzehulp van ZorgKeuzeLab in.
‘Samen beslissen’ past volgens EMBRACE bij landelijke ontwikkelingen als de ‘Samen beslissen’ campagne van FMS en NPCF en ‘Beslist samen’ van de STZ ziekenhuizen.
